9-9-9 = Bù

Đức Hà

 

Nước Mỹ là quốc gia của cơ hội. Cờ đến tay phải phất, nhanh chóng nắm bắt cơ may. Đó là trường hợp của nhân vật từng dẫn đầu trong số các ứng viên có thể được đảng Cộng Hòa đề xuất ra tranh chức tổng thống vào năm tới. Sự thăng tiến nhanh như sao sáng của (cựu) ứng viên Herman Cain làm người ta lầm tưởng rồi ra sẽ có hai người Mỹ gốc da màu tranh nhau ghế tổng thống vào năm tới. Thế rồi ngôi sao đang sáng rực vụt tắt khi ông Cain buộc lòng phải tuyên bố rút lui vì những cáo buộc liên quan đến hành vi sách nhiễu tình dục và không chung thủy trong cuộc sống hôn nhân. Herman Cain, một doanh nhân đi từ thành công đến rất thành công với tài ứng xử nhanh nhẹn, hấp dẫn và thuyết phục phát biểu hồi cuối tuần qua lý do khiến ông phải bỏ ngang:

“Tính cho đến hôm nay, sau nhiều lời cầu nguyện và tự kiểm điểm đánh giá bản thân, tôi quyết định ngưng vận động sự đề cử. Tôi thất vọng khi mọi sự diễn tiến đến thời điểm mà chúng tôi phải đưa ra quyết định này.”

Tuy vậy ông cho biết chưa lui hẳn vào hậu trường sân khấu chính trị Hoa Kỳ.

“Trước khi quý vị bị nản lòng, thì ngay hôm nay tôi đã có kế hoạch B cho quý vị. Tôi không rời khỏi chính trường. Tôi sẽ tiếp tục là tiếng nói của người dân.”

Trang web TheCainSolutions.com ở Atlanta sẽ là trung tâm điều hành các cuộc vận động sắp tới của ông.

Việc ông ra đi chắc hẳn khiến nhiều ủng hộ viên có xu hướng bảo thủ luyến tiếc (vào thời điểm cao nhất tỉ lệ ủng hộ ông qua thăm dò đạt 26%, ông Mitt Romney đứng hạng hai được 25.5%) đồng thời cũng làm kế hoạch cải cách thuế có tên 9-9-9 gây nhiều tranh cãi, tiêu tan cơ hội triển khai. Nói theo kiểu người Việt thì kế hoạch có bí danh bốn số cực đẹp cuối cùng thành bù… lủng. Từ tỉ lệ ủng hộ xếp hàng đầu ngày trước, ngày sau tụt xuống cuối bảng ở mức 8%. Khi thước đo mức độ hậu thuẫn đi xuống thì tài chính đóng góp của bá tánh cũng tụt theo mà ứng viên không thật nhiều nhiều tiền thì đừng mong tranh cử.

Ông Cain từng hãnh diện khẳng định “không cần phải có bằng Harvard mới đủ chuẩn ứng cử tổng thống, không cần gia thế có truyền thống làm chính trị mới làm được và ông là một bằng chứng cụ thể rằng người dân thường cũng có thể lãnh đạo xứ sở này.” Câu nói này tuy có cơ sở nhưng rất tiếc lại không thành hiện thực.

Tiểu Sử

Ông Cain ra đời tại Memphis, bang Tennessee ngày 13 tháng Mười Hai, 1945. Mẹ ông làm công việc nội trợ trong khi cha ông hành nghề hớt tóc, quét dọn phòng ốc và tài xế cho hãng Coca-Cola, ký cóp mua được căn nhà ở Atlanta và nuôi hai con ăn học thành tài. Ông Cain tốt nghiệp Morehouse College môn toán năm 1967 và đậu bằng Master về khoa học điện toán Purdue University trong khi làm công tác thiết kế và triển khai hệ thống dập tắt lửa cho Bộ Hải Quân Hoa Kỳ. Theo trang web HermanCain.com, sau khi tốt nghiệp trường Purdue ông trở lại Atlanta và làm chuyên viên phân tích điện toán cho hãng Coca-Cola, rồi nhảy sang công ty Pillsbury chuyên về thực phẩm để không lâu sau được đề cử chức phó chủ tịch. Sự nghiệp ông tiếp tục thăng tiến với chức vụ phó chủ tịch điều hành khu vực, bao gồm 450 cửa hàng Burger King vùng Philadelphia. Từ kinh nghiệp ở Burger King, ông nhận vai trò Chủ Tịch và Giám Đốc Điều Hành hệ thống Godfather’s Pizza đang trên đà phá sản. Chỉ 14 tháng sau, công ty pizza làm ăn có lãi và ông cùng nhóm điều hành mua đứt các cổ phần của công ty và tách ra khỏi tập đoàn Pillsbury. Năm 1996 ông được bổ nhiệm chức CEO Hiệp Hội Nhà Hàng Hoa Kỳ ở Washington D.C. Chính tại thủ đô quyền lực nước Mỹ, ông Cain chập chững bước vào chính trường. Ông chống lại kế hoạch cải tổ y tế của Tổng Thống Clinton, làm cố vấn cao cấp cho chiến dịch vận động của ứng viên Rober Dole năm 1996. Đến 2000 ông tham gia vận động tranh sự để cử của đảng nhưng nhanh chóng bỏ dở và nhường cho ông George W. Bush. Ông dự tranh vào Thượng Viện Hoa Kỳ đại diện cho Georgia năm 2004 nhưng không qua được vòng sơ bộ.Việc ông phải rút lui cuộc đua hiện nay bắt nguồn từ những hệ lụy phát xuất từ thời ông nắm chức cao quyền rộng khi làm Chủ Tịch Hiệp Hội Nhà Hàng ở D.C. với 115 nhân viên và ngân sách điều hành gần 20 triệu đô. Ông bị cáo buộc có nhiều hành vi sách nhiễu tình dục ít nhất đến bốn phụ nữ và có quan hệ tình cảm thiếu trong sáng với một phụ nữ trong 13 năm liền.

Tóm lại ông Cain là một người Mỹ da màu cực kỳ thành công trong thương trường, rất ngoan đạo, mang dáng vẻ một người chủ gia đình mẫu mực nề nếp nhưng lại chưa hề có kinh nghiệm nghị trường, bỗng chốc nổi lên như một ngôi sáng và ngày càng vươn cao hơn để rồi đổ xụp nhanh chóng.

Cáo Buộc

Phát giác đầu tiên được báo mạng Politico đưa tin hồi cuối tháng Mười. Vào thập niên 90 lúc ông Cain đang lãnh đạo Hiệp Hội Nhà Hàng, ít ra có hai phụ nữ than phiền với đồng nghiệp và các giới chức cấp cao về hành vi không phù hợp của ông Cain. Hai phụ nữ này sau đó được bồi thường một gói tài chính nghỉ việc ở mức trên dưới 50,000 đô trước khi rời khỏi tổ chức với cam kết không được tiết lộ lý do ra đi. Trong khi Politico nắm bắt được đầy đủ các nguồn tin xác nhận vụ việc liên quan đến ông Cain kể cả tên tuổi hai phụ nữ bị sách nhiễu tình dục, thì ông Cain vẫn một mực bác bỏ hoặc nói loanh quanh khi bi phóng viên chất vấn. Cuối cùng hai phụ nữ trong số bốn người lộ diện trước báo chí. Karen Kraushaar cáo buộc ông Cain có một loạt những hành vi khiếm nhã và cố tình nói những lời đưa đẩy tình dục. Sharon Bialek, hiện sống ở Chicago, cáo buộc bị sờ soạn vùng kín dưới váy và bị kéo đầu vùi vào lòng khi bày tỏ muốn được giúp xin việc làm. Nhân chứng thứ ba không nêu tên và không mô tả chi tiết nhưng cho biết vụ việc xảy ra trong buổi tối ăn nhậu say sưa sau giờ làm. Nhân chứng thứ tư tiết lộ với AP về những ngôn từ hay cử chỉ có tính cách tấn công tình dục kể cả được rủ rê về ngôi nhà riêng do công ty cung cấp cho ông Cain.

Trong khi các tác hại của những lời tố giác chưa đo được hệ quả thì Ginger White, 46 tuổi công khai nhìn nhận có quan hệ tình cảm ngoại hôn với ông Cain từ 13 năm qua, và chỉ chấm dứt trước ngày ông Cain công bố ra tranh cử. Báo mạng The Daily Beast/Newsweek dẫn lời nhiều nhà phân tích gọi đó là phát súng ân huệ kết thúc tương lai chính trị của ông Cain. Trong cuộc phỏng vấn truyền hình trên MSNBC, bà White ngỏ lời xin lỗi gia đình ông Cain và bà Cain. Bà White - người đã qua ba cuộc hôn nhân, mô tả mối quan hệ đó bao gồm sex, du lịch đây đó, nhà hàng, quán rượu … kể cả được tặng nhiều khoản tiền để đổ xăng, trả tiền nhà và đi chợ mà người vợ chính thức không biết. Bà mô tả người tình 13 năm với Newsweek: “Ông ta nghĩ rằng có thể đến với bất cứ người đàn bà nào, nói bất cứ điều gì muốn nói và họ cũng sẽ OK bởi vì ông ta là Herman Cain. Ông ta rất tự tin. Ông ta còn có tính kênh kiệu. Ông ta có cảm tưởng rằng nếu ông ta có bước ngang qua đây thì mọi ánh mặt đều dành cho ông.”

Cũng như các vụ sách nhiễu ở trên, ứng viên Cain vẫn bác bỏ gọi đó là những tố giác không có cơ sở nhưng xác nhận có cho tiền bà White nhiều lần nhưng dấu người vợ từ 40 năm. Luật sư của ông Cain cho phổ biến thông báo báo chí nói rằng “những cáo buộc đó nhắm vào chuyện riêng tư và về hành vi có thỏa thuận giữa hai người trưởng thành và không phải là đề tài xác đáng để báo chí hay công chúng thắc mắc.” Trong cùng lúc ông Cain cho hay ông nghi ngờ có người dấu mặt nào đó cho tiền bà White rất nhiều để bà này lên tiếng, nhưng ông không chứng minh được. Ông tin rằng một mạng lưới đối tượng – cả Dân Chủ và Cộng hòa, đã nỗ lực nhắm vào việc hạ ông xuống để ông không thể đối đầu với Tổng Thống Obama với tư cách ứng viên chính thức Cộng Hòa.

Điều không thể hiểu được là tại sao với một hồ sơ dày cộm những chuyện tình cảm lăng nhăng kể cả việc tấn công tình dục nhân viên dưới quyền mà ông Herman Cain lại liều lĩnh cao ngạo ra tranh cử với tham vọng trở thành nhân vật số 1 của thế giới. Chưa nói đến chuyện ông có vẻ không nằm bắt được đầy đủ thông tin hoặc chính bản thân ông thiếu hiểu biết trong các vấn đề liên quan đến tình hình thế giới và chính sách ngoại giao Hoa Kỳ. Điều càng không thể hiểu được nữa là trong khi người chồng phụ bạc triền miên tuyên bố rút lui trước đông đảo báo chí truyền hình thứ Bảy trước, thì người vợ đứng bên cạnh vỗ tay liên hồi – dường như rất dửng dưng với tư cách và hạnh kiểm khiếm khuyết của người bạn đời. Truyền thông Mỹ nhận xét ông Cain chỉ muốn đánh bóng tên tuổi - để bán sách, tăng giá biểu đi diễn thuyết, hơn là nghiêm chỉnh dự tranh chức tổng thống.

Không rõ thực hư như thế nào chỉ có chắc chắn một điều là ba số 9 chưa hẳn là số hên mang đến may mắn.

Riêng ông Herman Cain lại rút tỉa được bài học xương máu – điều mà nguời Việt chỉ đến Mỹ sau này đã thuộc bài từ lâu. Ông chia xẻ với báo Union Leader ở New Hampshire:

“Một trong những điều mà tôi học được từ tình huống hiện này là ứng cử tổng thống đã trở thành một trò chơi rất bẩn. Cực bẩn.”

Cali Đoạn Tuyệt Một Món Súp

 Đức Hà

Món súp vi cá, trị giá đến 80 đô/chén, được tô vẽ là có khả năng tăng cường sinh dục, làm đẹp da, ngừa bệnh tim mạch, giảm cholesterol và bồi dưỡng khí công … rồi ra sẽ bị tuyệt chủng vĩnh viễn trên đất California.

Dự luật AB376 quy đinh việc cấm mua bán, tàng trữ và thủ đắc vi cá mập trên toàn cõi California – được cả hai viện thuộc Nghị Viện California thông qua và Thống Đốc Brown ký ban hành, sẽ có hiệu lực vào ngày 1 tháng Giêng 2012. Vi cá mập đã có mặt tại California có thể được tiếp tục bán cho đến ngày Một tháng Bảy 2013, sau đó thì chấm dứt. Lẽ dĩ nhiên khi luật được thi hành thì món súp đắt tiền, thuờng thấy trong các đám liên hoan cưới hỏi sang trọng quý phái, cũng bị loại khỏi tờ thực đơn nhà hàng.

California không dẫn đầu trong vấn đề bảo vệ cá mập, việc cấm đoán này đã được áp dụng ở Hawaii, Guam, Washington, Oregon và quần đảo Mariana trong Thái Bình Dương sau khi thống kê cho biết đàn cá mập (còn gọi là cá nhám, cá xà) - vốn đã sinh sản chậm trong đại dương, đang ngày một giảm đến mức báo động. Các nhà nghiên cứu ước đoán từ 1996 đến 2000 hàng năm có từ 26 đến 73 triệu con cá mập được mua bán trên thị trường – trung bình mỗi năm là 38 triệu con, nhiều gấp bốn lần con số do Liên Hiệp Quốc đưa ra, nhưng thấp hơn rất đáng kể con số của các nhóm bảo vệ môi trường. Con số chính xác không thể nào đạt được vì chẳng bao giờ được báo cáo đầy đủ và việc quản lý việc đánh bắt cá mập ngoài biển khơi rất lỏng lẻo.

Tuy nhiên việc đưa dự thảo AB376 ra bàn luận tại hai viện ở Sacramento trong thời gian gần đây không phải không có tranh cãi.

Kỳ Thị và Tàn Ác

Dự luật được Dân Biểu Tiểu Bang Paul Fong D-Cupertino và Nghị Sĩ Tiểu Bang Carol Liu D-Pasadena đệ trình đã bị sự phản đối của Nghị Sĩ Ted Lieu D-Torrance và Nghị Sĩ Leland Yee D-San Francisco. Ông Lieu cho rằng luật chỉ cấm vi cá trong khi vẫn để ngỏ việc tiêu thụ da và thịt cá mập, và theo ông, đó là một sự kỳ thị vì chỉ nhắm vào nhóm người thuộc chung một nền văn hóa. Ông Yee biện minh rằng mức tiêu thụ vi cá ở Mỹ - California đứng hàng đầu với 85%, chỉ chiếm tỉ lệ rất nhỏ so với toàn thế giới. Ông nói thêm rằng “Luật chỉ cấm vi cá mà không đề cập đến cách thức thu hoạch vi cá mập – điều đã được luật liên bang cấm chỉ. Thêm vào đó luật còn đưa ra thế giới tín hiệu không được đẹp là việc kỳ thị người Mỹ gốc Hoa được chấp nhận tại quốc gai đa chủng này.” Vẫn theo ông Yee, ăn súp vi cá nằm sâu trong văn hóa của người gốc Hoa và cần được tôn trọng như di sản văn hóa của các sắc dân khác. Trong cùng lúc Nghị Sĩ Christine Kehoe D-San Diego cho rằng việc cấm đoán ở California rồi ra sẽ ảnh hưởng đến toàn thế giới. Bà cho hay chính thị trường California đã làm cho người ta đánh bắt cá mập chặt lấy vi nhiều hơn, tàn ác hơn. Tin của AP tường thuật rằng trong buổi tranh luận tại Sacramento, thương gia Michael Kwong, giám đốc điều hành của công ty xuất nhập khẩu hải sản Hoo Woo Co. - hoạt động từ bốn thập niên qua ở San Francisco, nhấn mạnh rằng việc đánh bắt và thu hoạch vi cá là vấn đề toàn cầu nên được thảo luận tại diễn đàn Liên Hiệp Quốc hơn là trong phạm vi tiểu bang. Ông Kwong và nhiều người khác đã hô to “No on 376” viện cớ sẽ bị thiệt hại về mặt thu nhập và California sẽ có thêm người thất nghiệp và mất một khoản thuế đáng kể.

Thịt cá mập không có bao nhiêu giá trị thị trường – một phần vì cá mập hay ăn thịt người, nên ngư phủ đánh bắt cá mập chỉ chặt lấy vi trên lưng tức phần nổi trên mặt nước của cá, ở đuôi và hai bên ức và ném phần còn lại trở xuống biển. Rồi ra cá sẽ chìm và chết ngộp hoặc bị cá khác ăn thịt vì không thể di chuyển bình thường được. Vì vi cá là món hàng tiêu thụ mang lại nhiều lợi nhuận – trị giá đến 1.2 tỉ đô doanh thu, nên người ta tin rằng có liên hệ đến các tổ chức tội phạm.

Theo Wikipedia, vi cá có bổ dưỡng thật sự hay không là điều không được chứng minh rõ ràng chỉ biết thành phần vitamin trong súp vi cá không bằng chén súp rau, và hầu như không có vitamin A, nhưng có chất sắt, zinc, riboflavin và phosphorous. Khoa học không có bằng chứng nói rằng vi cá mập chữa được ung thư, sụn cũng vậy. Ngược lại tiêu thụ nhiều món súp này còn có khả năng gây vô sinh nơi phái nam vì lượng thủy ngân cao. Cơ quan FDA khuyến cáo phụ nữ có thai và con trẻ nên tránh ăn vi cá mập.

Súp vi cá thủa xưa chỉ để phục vụ cung đình từ thời nhà Minh bên Trung Hoa. Nhưng từ thế kỷ 18 sang đến 19 khi thu nhập của người Hoa ngày một khá, thì món súp hiếm quý, khoái khẩu và cần nhiều thời gian để chuẩn bị trở nên phổ biến và là món ăn không thể thiếu trong bàn tiệc của đại gia thiết đãi thượng khách. Ngay cả bánh Trung Thu, người ta cũng không quên cho thêm vi cá bên cạnh các thành phần khác. Thật ra vi cá chẳng có vị ngọt mặn hay bùi mà chỉ dai dai như cao-su và … nhạt nhẽo. Theo các đầu bếp, súp vi cá ngon và giá trị ở nguyên chén súp gồm nhiều thứ và vì đắt tiền nên được xếp vào hàng thực phẩm cao cấp. Một clip video trên YouTube được thực hiện tại Việt Nam còn cho rằng súp vi cá là món ăn dành cho vợ chồng hiếm muộn. Súp vi cá được phục vụ trong hầu hết các nhà hàng Tàu trên khắp thế giới, nhưng Hồng Kông được xếp hàng cao nhất với mức tăng trưởng hàng năm lên 5%. Trong thời gian gần đây Hồng Kông phải nhường hạng cho lục địa khi người dân ăn nên làm ra có nhu cầu tiêu thụ cao về các thực phẩm thực phẩm thượng hạng. Chín mươi lăm phần trăm vi cá được tiêu thụ ở lục địa.

Yao Ming Nhập Cuộc

Cầu thủ bóng rổ lừng danh Yao Ming cũng mang thông điệp từ Mỹ về quê hương ông, nơi món cao lương mỹ vị này vẫn được thực khách ưa chuộng. Bản tin từ Thượng Hải cho hay Yao Ming cùng nhà tài phiệt Anh Richard Branson cùng lên tiếng kêu gọi bỏ món ăn truyền thống này trong buổi liên hoan với 30 doanh nhân giàu nhất Trung Quốc hôm 22 vừa qua.

“Khi còn nhu cầu, thì còn cung và giết hại đàn cá mập còn tiếp diễn,” ông Ming, cao đến 7 foot 6 từng đấu trong đội Houston Rockets, nay đã nghỉ hưu cho biết. Ông Ming có sanh quán tại Thượng Hải nói rằng ông sẽ dùng thời gian nghỉ hưu để vận động chấm dứt nạn giết hại hàng tuần 1.5 triệu con cá mập. Trong cùng lúc ông Branson còn góp ý thêm: “Con người không chỉ cần bảo vệ đàn cá mập mà cả cọp và các loài thú khác có nguy cơ bị tuyệt chủng.” Từ lâu, hãng hàng không Virgin Airlines của ông Branson không nhận chuyển vận vi cá và ông đang kêu gọi tất cả các ngành chuyển vận đều cùng nhau góp sức trong mục tiêu này.

Ngoài một số nơi ở Mỹ có luật cấm mua bán vi cá, hiện có 20 quốc gia cũng cùng một chủ trương này. Tuy vậy luật mới ở Califonia sẽ không ngăn cấm người đi câu tài tử bắt được cá mập vẫn có thể xẻ thịt ăn hay phơi khô nhồi bông làm vật trang trí. Như vậy với món súp vi cá mập, sushi thịt cá voi, chính quyền Hoa Kỳ đã trực tiếp can thiệp vào thực đơn nhà hàng và đồng thời cũng đặt món patê gan ngỗng (foie gras) của Pháp ra ngoài vòng pháp luật.

iSad

Tuổi Già Của Tôi

Duy Trác


Năm 1992 gia đình tôi tới Mỹ, một quốc gia tự do và nhân đạo, với 13 nhân khẩu. Không ngờ, vốn chỉ là một ca sĩ tài tử và đã bị chính quyền Cộng Sản giam cầm và cấm hát suốt 17 năm, tôi vẫn được một trung tâm ca nhạc tiếng tăm mời sang Paris tổ chức một buổi hội ngộ với thính giả và thu những băng nhạc nghệ thuật. Các thính giả đã vào cả hậu trường chào mừng tôi, buồn vui, mừng tủi. Tôi chỉ còn nhớ, và nhớ mãi, một câu chào, như mâu thuẫn và thật lòng: “Bác (hay chú) chẳng thay đổi gì cả, chỉ già đi nhiều thôi.”
Ồ! Tôi đã già đi! Chắc chắn rồi. Nhưng tôi đã không có thì giờ nghĩ đến. Làm sao có thì giờ nghĩ đến khi không biết ngày nào hết cảnh lao tù để về chung sức với vợ nuôi nấng 6 đứa con, 5 đứa cháu và một mẹ già đau yếu. Nhất là nỗi đau mất ba đứa con và bẩy đứa cháu trên biển cả. Nỗi đau quá lớn khiến mẹ đã té ngã và trở thành phế nhân với nửa
người bất động.

Trong đời sống của mỗi con người, ai cũng có ba giai đoạn: tuổi thơ, tuổi thanh xuân và tuổi già. Riêng tôi tuổi thơ hầu như không có. Cha mẹ mất sớm, bị những người lớn tuổi trong đại gia đình hành hạ; năm 12 tuổi tôi đã bỏ đi sống một mình. Tôi còn nhớ, hồi đó ở vùng kháng chiến Việt Bắc tôi thi vào trường Sư Phạm; với học bổng 18 kg gạo, 180 đồng tiền thức ăn, và một chai dầu dùng để thắp đèn học đêm. Nghỉ hè, trường không phát học bổng, tôi phải đi hái trà và đạp trà thuê. Cuối ngày lãnh tiền đủ đong được chút gạo, hái rau rừng làm thức ăn. Với đủ mọi hình thức kiếm tiền lương thiện, tôi đã phấn đấu học hành, làm việc với châm ngôndo mình đặt ra: không hận thù những người đã hành hạ mình và phải cố gắng học cho thành tài. Cả hai châm ngôn này tôi đã thực hiện đầy đủ và chân thành. Bỏ vùng Việt Bắc, trở về Hà Nội rồi di cư vào Nam, tôi đã cố gắng hoàn tất việc học, trở thành luật sư đồng thời lập gia đình năm 1961.
Ngẫm nghĩ lại, tuổi thơ không có, tuổi thanh xuân cũng không được bao nhiêu. Sau khi gia nhập Luật Sư Đoàn được hai năm và lập gia đình được hơn một năm, vào năm 1962 tôi được gọi nhập ngũ. Dĩ nhiên, phục vụ đất nước trong thời chiến tranh là nghĩa vụ thiêng liêng của con dân một nước. Nhưng rời bỏ gia đình mới được hơn một tuổi, bỏ lại vợ và con thơ để làm nghĩa vụ người trai trong 13 năm rưỡi rồi tiếp theo là 11 năm tù đày trong các trại tù Cộng Sản; thì hỡi ôi tuổi thanh xuân của tôi đã mất hút tự bao giờ tôi cũng không còn nhớ được nữa.

Ra tù và sang đến Mỹ năm 1992 thì tôi đã ở vào tuổi 56. Các thính giả có bảo là già đi nhiều thì cũng phải thôi. Tiếp tục vật lộn với đời sống để nuôi gia đình nên mối ưu tư về tuổi già, về những chăm sóc cho tuổi già được sống hợp lý, tốt đẹp cũng không phải là điều dễ dàng. André Maurois đã viết: “Năm, sáu chục năm trời nếm trải những thành công và thất bại, hỏi ai còn có thể giữ được nguyên vẹn những điểm sung mãn thời trẻ? Đi vào hoàng hôn của cuộc đời như đi vào vùng ánh sáng đã điều hòa, ít chói chang hơn, mắt khỏi bị lóa bởi những màu sắc rực rỡ của bao ham muốn. Và như vậy già là một tất yếu của vòng đời, một chuyện đương nhiên khi người ta tính tuổi, cớ sao phải lãng tránh?
Có trẻ thì có già, đó là nhịp điệu của vũ trụ, đâu cần phải khổ đau vì già? Trái lại, phải làm sao để có một tuổi già hạnh phúc.” Trong thời gian tôi theo học tại trường Luật, có một người bạn đã gửi cho tôi một tấm thiệp Giáng Sinh trên đó có ghi toàn văn bản dịch của bài thơ “Tuổi Trẻ (Youth)” của Samuel Ullman. Lời lẽ bài thơ thật là sâu sắc, đầy tinh thần lạc quan, nó ảnh hưởng sâu sa đến tôi trong mấy chục năm nay.
Mặc dầu được viết ra từ năm 1918, lúc tác giả đã 78 tuổi nhưng ý tưởng thật mới mẻ.
Xin trích một vài câu tiêu biểu:
“Không một ai lại già cỗi đi vì những năm tháng trôi qua. Chúng ta già nua bởi vì ruồng bỏ lý tưởng của mình. Năm tháng có thể làm nhăn nhúm làn da của chúng ta, nhưng sự từ bỏ tinh thần hăng say, phấn khởi mới làm tâm hồn chúng ta héo hắt.”
Tướng Douglas Mc Arthur rất tâm đắc với bài thơ này và ông đã cho trưng bày bài thơ ngay tại phòng làm việc của ông ở Tokyo khi ông là Tư Lệnh Quân Đội Đồng Minh đặc trách công việc giải giới và phục hồi nước Nhật sau chiến tranh.
Rồi vào năm 1946, tạp chí Reader’s Digest ấn bản tiếng Nhật đã phổ biến toàn văn bài thơ bất hủ này bằng Nhật ngữ. Nhân dân Nhật đã hân hoan đón nhận cái tín hiệu đầy lạc quan, tích cực và năng động của bài thơ không vần này. Cũng từ đó họ đã hăng say dấn thân vào việc tái thiết đất nước, khiến nước Nhật lấy lại được vị thế cường quốc về kinh tế, chính trị cũng như văn hoá như ta thấy ngày nay.
Nguyên văn bài thơ:

Youth
By Samuel Ullman (1840-1925)
Youth is not a time of life; it is a state of mind; it is not a matter of rosy cheeks, red lips and supple knees; it is a matter of the will, a quality of the imagination, a vigor of the emotions; it is the freshness of the deep springs of life.
Youth means a temperamental predominance of courage over timidity of the appetite, for adventure over the love of ease. This often exists in a man of sixty more than a boy of twenty. Nobody grows old merely by a number of years. We grow old by deserting our ideals.
Years may wrinkle the skin, but to give up enthusiasm wrinkles the soul. Worry, fear, self-distrust bows the heart and turns the spirit back to dust.
Whether sixty or sixteen, there is in every human being's heart the lure of wonder, the unfailing child-like appetite of what's next, and the joy of the game of living. In the center of your heart and my heart there is a wireless station; so long as it receives messages of beauty, hope, cheer, courage and power from men and from the infinite, so long are you young.
When the aerials are down, and your spirit is covered with snows of cynicism and the ice of pessimism, then you are grown old, even at twenty, but as long as your aerials are up, to catch the waves of optimism, there is hope you may die young at eighty.
Năm 1992 tôi tới Mỹ với một tấm thân tàn vì bệnh hoạn, đói khổ, và tù đầy. Nếu không nhờ nền y tế tối tân và siêu việt của quốc gia này, tôi không còn sống tới ngày hôm nay.
Từ bệnh cao huyết áp, tiểu đường, nghẽn mạch máu tim, cao mỡ v.v.., tôi đã phải vào bệnh viện năm lần, thông tim bốn lần, stroke nhẹ hai lần. Tôi phải liên tục dùng thuốc trong mười mấy năm nay, tốn kém của nhà nước bao nhiêu tiền của. Tôi đã cố gắng tập thể dục, ăn uống kiêng cữ, và nhất là tìm một môn luyện tập thân thể theo phương pháp đông phương thích hợp với tuổi già. Đấy là nguồn gốc cái duyên mà tôi tìm đến với môn Taichi.
Một lần trong một buổi phát thanh của đài VOVN, phỏng vấn các vị lãnh đạo Taekwondo thế giới, tôi đã hỏi ngắn gọn về môn Taichi thì nhận được những lời ngợi khen nồng nhiệt và có ý kiến rằng môn tập này mang ý nghiã sử dụng nguyên lý âm dương như một võ công. Muốn có được những lợi lạc của phương pháp Taichi thì cần có ý niệm về khí công. Một trong những điều căn bản cần nắm vững là phải biết thư giãn bản thân. Vì Taichi hầu như chỉ được tập luyện qua những động tác chậm cho nên ở bất cứ tuổi nào người ta cũng có thể luyện tập một cách dễ dàng. Một lợi điểm phụ thuộc là có được khả năng tự vệ. Đấy cũng là quan điểm của võ phái Taekwondo.
Các tài liệu khoa học theo tạp chí Science Daily gần đây có nêu hai lợi điểm nổi bật trong việc tập thể dục theo phương pháp Taichi:
- Một là chữa các dạng viêm khớp
- Hai là gia tăng sức đề kháng nơi những người lớn tuổi

1. Taichi giúp chữa viêm khớp:
Một công trình mới đây của viện nghiên cứu The George Institute International Health cho thấy Taichi có lợi rõ rệt đối với các chứng viêm khớp. Một số các nhà nghiên cứu đang tiến hành một cuộc thử nghiệm để xem phương pháp thể dục đó có hiệu quả gì đối với chứng đau nhức ở phần dưới của lưng hay không.
2. Taichi giúp gia tăng sức đề kháng ở người lớn tuổi:
Tập thể dục theo Taichi đã được ít nhiều Tây hóa của một môn võ thuật Trung Hoa từ hơn 2000 năm trước với những nét đặc trưng như vận động chậm rãi trong tư thế trầm tư. Phương pháp này có khả năng tăng cường sức đề kháng nơi người cao niên chống các loại vi khuẩn gây nên các chứng nổi mần, nổi ngứa rất khó chiụ trên da, mà thuật ngữ y học tiếng Anh gọi là Shingles, theo như một nghiên cứu mới nhất của Đại học UCLA ở California .

Tôi không phải là một nhà nghiên cứu mà chỉ là một ông già nhiều bệnh đi tìm một môn tập có thể giúp mình giải thoát được phần nào những tật bệnh đã hành hạ mình từ bao năm nay. Do một cơ duyên tình cờ, tôi đã đến với hội Từ Bi Phụng Sự. Hội do Thầy Hằng Trường sáng lập với mục đích phục vụ tha nhân về mặt tinh thần và thể lực.
Trụ sở chính của hội đặt tại California nhưng Thầy H.T. đã huấn luyện được hàng trăm huấn luyện viên hiện sinh sống tại nhiều thành phố lớn có đông người Việt cư ngụ. Hội mở ra các lớp tập mang tên Càn Khôn Thập Linh phối hợp giữa hai môn Taichi và Yoga.
Yoga cũng là một môn tập rất lâu đời cuả người Ấn Độ mà lợi ích to lớn của nó thì ai cũng đã biết rõ. Sự phối hợp nhịp nhàng và chặt chẽ giữa Taichi và Yoga đã khiến những bài tập C.K.T.L. trở nên hiệu quả một cách tuyệt hảo. Thế là bao mong ước của tôi về môn Taichi không những đã được đáp ứng mà còn được đáp ứng một cách hoàn mỹ nữa nhờ có thêm Yoga.
Tôi theo tập lớp Càn Khôn Thập Linh này đã được hơn hai năm và giờ đây những bệnh tật của tôi, không quá lạc quan là đã hết hẳn, nhưng hình như đã nằm yên để cho những ngày già của tôi được an bình. Ông Bác sĩ người Mỹ ở bệnh viện tim khám bệnh thường xuyên cho tôi ba tháng 1 lần, nay đã hẹn 1 năm nữa mới phải trở lại. Có lần tái khám, ông ấy mỉm cười nói:
“Chẳng lẽ tôi hẹn ông hai năm mới khám lại thì kỳ quá!”
http://www.youtube.com/watch?v=A4ttu71oJ70

Ăn Mặn & Khát Nước

Ngọc Thụy

Biết rằng ăn mặn sẽ khát nhưng vì thói quen, vì sở thích người ta vẫn tiếp tục ăn mặn và không phải cha ăn mạn con mới khát như thường nói mà ngay chính bản thân bị khát do … các biến chứng của tim. Nghiên cứu y học mới nhất của đại học University of California ở San Francisco nói rằng chỉ cần hàng ngày giảm mức tiêu thụ muối – khoảng hơn muỗng cà-phê, sẽ ngăn được 66,000 ca đột quỵ (stroke), 99,000 ca nhồi máu cơ tim (heart attack) và 92,000 ca tử vong trong một năm tại Hoa Kỳ. Đồng thời cũng tiết kiệm được 24 tỉ đô-la chi phí chữa trị.
Theo tác giả cuộc điều tra, người tiêu thụ có mối quan tâm đến thực phẩm và dinh dưỡng thường để ý xem nhãn hiệu trên bao bì và cân nhắc về lượng calorie hay mỡ trans fat (không bão hòa) trong món ăn mà không để ý đến lượng muối hay đường. Bằng sơ đồ thực hiện trên máy vi tính, các khoa học gia có thể ước tính hệ quả của bệnh tim mạch tác hại trên người tuổi từ 35 đến 84 và gợi ý rằng chỉ cần giảm ăn 1 gram muối mỗi ngày trong 10 năm sắp tới sẽ hiệu quả và rẻ hơn trị bệnh cao huyết áp bằng loại thuốc rẻ tiền nhất.

Nhằm tránh tình trạng béo phì ngày một gia tăng và giảm bớt các bệnh về tim mạch có nguồn gốc từ muối, tổ chức Y Tế Quốc Tế WHO, cơ quan USDA Mỹ đều khuyến cáo người dân bớt ăn đường và muối. Về lượng đường, tiêu chuẩn lý tưởng là không quá 40 gram/ngày – đây là lượng đường ăn thêm (có trong nuớc ngọt, bánh, kẹo) khác với đường có sẵn trong gạo, trái cây… Về muối có trọng lượng chuẩn là 5 grams/ngày (WHO), 5.8 grams/ngày (USDA).

Thật ra muối không chỉ tác hại đến tim mạch mà còn ảnh hưởng đến nhiều bộ phận khác trong cơ thể. Giáo Sư Franz Messerli, giám đốc chương trình nghiên cứu bệnh huyết áp cao tại bệnh viện St. Luke’s Roosevelt Hospital nhấn mạnh rằng giảm ăn mặn mang lại nhiều lợi ích. Ông nói: “Vì giảm lượng muối tiêu thụ có tác động trực tiếp đến tim, não bộ, thận và cũng giảm khả năng bị ung thư bao tử và loãng xương.”
Với người Mỹ trung bình, vấn đề giảm bớt muối là điều khó thực hiện khi các loại thực phẩm biến chế từ nhà máy hay thực phẩm bán tại nhà hàng ăn đều được nêm nếm hơi quá … mặn mà. Tài liệu cho thấy từ 75 đến 80% muối đều từ thực phẩm chế biến mà ra và lượng muối tiêu thụ hàng ngày từ 10.4 gram/ngày (nam) đến 7.3 gram/ngay (nữ) và ngày càng tăng nhiều hơn. Vì vậy nhiều công ty thực phẩm đã bắt đầu kế hoạch giảm bớt muối và đường trong sản phẩm đưa ra thị trường.

Công ty PepsiCo. Inc. dự kiến thương vụ các loại thực phẩm lành sẽ tăng gấp ba trong thời gian sắp tới, đồng thời cũng bắt đầu điều chỉnh nguyên liệu trong thực phẩm chế biến như:
Đến năm 2015, giảm bớt 25% muối/phần ăn trong các mặt hàng chủ lực; đến 2020 giảm 25% đường trong nước giải khát; giảm trung bình 15% chất béo saturated trong thực phẩm; và tăng các mặt hàng làm bằng hạt whole grain, rau quả, trái cây, các loại hạt. Pespsi dự kiến mở rộng khâu sản xuất các thương hiệu lành như Quaker, nước uống Naked juice, Tropicana, trà Tazo … và nghiên cứu các loại đường có tỉ lệ calorie thấp hoặc không tạo ra calorie, cũng như các loại muối không hại. Pepsi sẽ ngưng bán nước giải khát có đường full-sugar tại các trường học toàn thế giới kể từ 2012. Công ty thực phẩm chế biến khổng lồ Kraft cho biết cũng sẽ giảm 10% muối trong các mặt hàng bán tại Bắc Mỹ trong vòng hai năm tới. Còn tại căn cứ tiền tuyến của quân đội Mỹ ở Kandahar, Afghanistan, lệnh mới ban hành buộc các tiệm bán thức ăn nhanh như Burger King, Pizza Hut, Dairy Queen và T.G.I.F. trong khu dân sinh Boardwalk phải đóng cửa, nêu lý do việc chuyển vận thực phẩm cho hệ thống quán ăn này gây trở ngại không ít cho việc không vận quân khí cụ ra chiến trường.

Vietnam Reporting Project

Vietnam Reporting Project A groundbreaking fellowship program examines the enduring legacy of Agent Orange in Vietnam and the U.S.

Photo: Ed Kashi

Điện Thoại Di Động Không Gây Ung Thư

Ngọc Thụy

Kết quả nghiên cứu mới nhứt của đại học New South Wales, Australia cho thấy sử dụng điện thoại di động, uồng cà-fê hay làm giải phẫu nâng ngực không có nguy cơ đưa đến ung thư. Trong bản phúc trình, các khoa học gia Úc đã xếp loại thứ bậc các nguyên do đưa đến ung thư nơi con người đồng thời xóa bỏ những nghi ngờ tiềm ẩn lâu nay trong công chúng.
Giáo Sư Bernard Stewart thuộc trung tâm nghiên cứu ung thư New South Wales tái xác nhận rằng thuốc lá, rượu và phơi nắng là những nguyên nhân hàng đầu đưa đến ung thư gan, phổi và da, trong khi đó lại trấn an những lo ngại về nguy cơ bị ung thư do việc sử dụng điện thoại di động lâu ngày, uống cà-fê đậm đặc, dùng sáp chống mùi hôi, sửa ngực và uống nước có pha hóa chất chống sâu răng fluoride.

Bằng thang điểm năm bậc, khoa học gia Stewart đánh giá các nguyên nhân gây bệnh từ chắc chắn có bằng chứng và có thể, gián tiếp gây bệnh, không rõ hoặc khó có thể gây bệnh. Ông giải thích:
“Thang điểm của chúng tôi đánh giá các nguyên nhân từ cao như hút thuốc lá, hoặc khó có thể xẩy ra như sử dụng sáp khử mùi hôi (deodorant), đường hóa học, uống cà-fê.”
Người có nguy cơ cao bị ung thư là những người đang hút và từng hút thuốc, tuy nhiên nguy cơ này giảm với những người đã bỏ hút.
Rượu cũng được xếp vào nhóm có nguy cơ cao, đặc biệt với những người vừa uống và cả hút. Giáo Sư Stewart không nói rõ loại rượu nào là thủ phạm hàng đầu. Trong cùng lúc các lo ngại xưa nay như uống nước có pha hóa chất tẩy trùng chlorine và sử dụng điện thoại di động khó có thể đưa đến ung thư. Tuy vậy ông Stewart cho biết thêm vẫn chưa nắm được đầy đủ những ảnh hưởng do việc dùng đi động lâu ngày, còn uống cà-fê, uống nước có thuốc tẩy trùng, sửa bơm ngực hay trám răng bằng chì … nguy cơ không đáng kể.
Trong khi đó các nhà nghiên cứu Đan Mạch cho hay sau khi điều tra hơn 420,000 người sử dụng cell phone trong khoảng từ 1982 đến 1995 đã kết luận rằng không thấy có gia tăng số người bị ung thư. Những người tham gia cuộc điều tra khoa học đã dùng di động nhiều nhứt là 21 năm liên tục còn trung bình là 8.5 năm.

Số người bị ung thư 14,249, một tỉ lệ tương đối thấp hơn dự kiến đối với quần chúng nói chung. Các bác sĩ không phát hiện gia tăng bệnh nhân bị ung thư máu (leukemia), não bộ, hay ung bứu nơi mắt hoặc tuyến nước miếng nơi người dùng di động.
 “Chúng tôi không phát hiện bằng chứng về một sự liên hệ giữa nguy cơ bị bứu độc và sử dụng di động cho dù là trong ngắn hay dài hạn,” các bác sĩ viết trong phúc trình.
Lo ngại về ung thư do điện thoại di động gây ra bắt nguồn từ sự kiện ăng-ten của cell phone phát ra sóng điện từ có thể đi sâu vào não bộ, nhưng kết quả điều tra cho thấy không có liên hệ giữa sử dụng điện thoại cầm tay và và ung thư não. Nhưng tại sao tỉ lệ bị ung thư nơi nhóm người này lại thấp hơn bình thường? Các tác giả không giải thích được và ước đoán rằng có thể là nhóm người này có cuộc sống lành mạnh hơn. Tuy vậy vẫn phải theo dõi vấn đề này thêm nữa vì cell phone tương đối mới và ung thư cần thời gian dài để bộc phát.

21 Tháng Tám: Ngày Cởi Trói

Đức Hà

Donna Grabow

Nếu viết đầy đủ, tiêu đề của bài viết phải là “21/08: Ngày Cởi Trói Cho Cặp Nhũ Hoa” vì theo phong trào giải phóng nhân quyền cho phụ nữ thì Chúa Nhật 21 tháng Tám, là ngày phụ nữ toàn nước Mỹ cởi bỏ cái áo che chắn vòng số 1: US National Go-Topless Day!

Go-Topless Day được ấn định vào ngày gần nhất với ngày 26 tháng Tám, là ngày phụ nữ đấu tranh bình đẳng. Khẩu hiệu của họ rất dể hiểu và chắc 99.9% phái nam đều đồng tình “Equal Topless Rights For All – Quyền Ở Trần Cho Mọi Giới Tính.”

Con người làm luật và ban hành luật để cai trị là điều rất đúng đắn. Nhưng đôi khi có những luật trở thành khôi hài như luật cấm người yêu nước biểu tình ở một quốc gia nào đó đã là vô duyên cực kỳ thì luật cấm phụ nữ ở trần nơi công cộng lại là vô duyên tệ. Bởi vậy mới nổi lên phong trào Go Topless Day.

Điều đáng tiếc là sự kiện tuyệt diệu này chỉ diễn ra chỉ một ngày duy nhất của 365 ngày.

Đòi hỏi của giới tay yếu thịt mềm vai gầy không có gì phản tự nhiên hay vi phạm hiến pháp của bất cứ nước nào. Nếu cách nay vài chục năm thì chuyện đã khác, thời buổi ngày nay khi họ - những người thường không có râu, làm mọi việc như giới có râu, từ lên không gian, lãnh đạo quốc gia đến chạy xe ôm thì để trần bộ ngực nơi công cộng lại bị cấm đoán, cho dù họ đã được quyền vạch áo cho con bú vô tư từ nhiều năm nay. Rõ ràng và dứt khoát là có kỳ thị giới tính – bên tha bên bắt tội.

Maitreya Rael, người sáng lập trang mạng GoTopLess, đưa ra luận cứ nói rằng nữ giới cũng phải được quyền bình đẳng về mặt hiến pháp là được ở trần như giới nam.

“Nếu người nam được phép ở trần nơi công cộng, thì người nữ cũng phải được hưởng quyền hiến định đó. Nếu không thì người nam cũng phải mặc (đeo) cái gì đó che khuất mắt bộ ngực đi.”

Tính cho đến nay chỉ có phụ nữ cư dân Maine, New York, Ohio, Wisconsin, North Carolina, Texas, New Mexico, Colorado, Oregon và California được quyền để ngực trần, nhưng nhiều chính quyền thành phố lại ban hành luật riêng cấm cản chuyện phơi ngực, nại lý do gây phiền nhiễu mất trật tự. Thế nên mới trở thành vấn đề đấu tranh, đòi hỏi công bằng xã hội.

GoTopless Day 2011

Lần thứ tư liên tiếp kể từ khi phong trào được phát động, tổ chức GoTopLess trụ sở Mỹ kêu gọi mọi người xuống đường ngày 21 vừa qua với thông báo như sau:

“Không có gì lố bịch và nực cười bằng chuyện giới phụ nữ phải che phần trên vào bất cứ thời điểm nào, và phe nữ phải chống lại luật hai chuẩn mực đầy tính thiên vị và kỳ thị này. Nếu phái nam được quyền topless, thì người nữ cũng phải được quyền hiến định đó hoặc buộc phái nam phải mặc cái gì đó che đi.”

Và để gây được tiếng vang lớn, tổ chức còn yêu cầu phái nam hãy ủng hộ hết mình bằng cách cùng nhau xuống được và mặc cái “xú” che ngực – dù ngực có đẹp như ngực lực sĩ Arnold, trong khi giới bị cấm hãy thoải mái phơi bày hàng – bất kể kích thước cỡ nào, hầu vòng 1 được đón gió mát cùng nắng ấm có nhiều vitamin D. Đi xa hơn nữa, Nadine Gary, Chủ Tịch GoTopLess còn hạ quyết tâm:

“Chúng tôi sẽ tranh đấu đến cùng đòi hỏi ban hành luật buộc người nam phải che ngực, nếu người nữ không được topless. Mục tiêu phấn đấu của chúng tôi từ bốn năm qua đã bắt đầu có hiệu quả, nhiều phụ nữ đã sánh vai cùng chúng tôi trong vấn đề này.”

Tuy vậy qua hình ảnh phổ biến về các vụ xuống đường ngày 21 vừa rồi, người ta thấy có nhiều phụ để ngực trần, nhưng cũng có một số dùng miếng giấy màu, hay mảnh vải nhỏ tí ti hoặc nhũ hoa giả để che phần nhạy cảm. Thật ra thì che chút xíu ở đỉnh tòa thiên nhiên cho vui vậy thôi chứ có cũng như không. Nói cho cùng thì không phải phong trào này không có lý bởi vì theo quan điểm của họ thì nếu quyền lợi này cũng không được đảm bảo thì những quyền lợi khác cũng chỉ có trên giấy tờ mà thôi.

Giải bày thành tích về thắng lợi mới đây nhất của phong trào, bà Gary viện dẫn thí dụ tại thành phố Madison, bang Wisconsin. Bà cho hay Madison đã nhượng bộ và phải ban hành quy định cho phận gái được quyền ở trần sau khi một số người bị bắt giữ khi tham gia ngày đi xe đạp không mặc áo quần toàn quốc Mỹ. Tuy nhiên mục tiêu sau cùng của phong trào là nâng luật giải phóng áo ngực lên tầm mức quốc gia. Bà nói:

“Vào ngày tuần hành topless năm 2012 ở thủ đô Washington D.C., chúng tôi sẽ đệ trình thỉnh nguyện thư với hàng ngàn chữ ký lên Tổng Thống Obama.”

Chuyện sẽ diễn biến như thế nào còn phải đợi đến sang năm, nhưng chắc chắn nhà lãnh đạo Hoa Kỳ sẽ phải vất vả giải quyết không chỉ nạn thất nghiệp, kinh tế suy thoái, đô-la mất giá, chưa kể các vấn đề ở ngoài nước Mỹ như Iraq, Afghanistan, Libya thời hậu Gadhafi, biển Đông … và thêm chuyện cho hay không cho phụ nữ bày hàng công khai mà không vi phạm thuần phong mỹ tục.

Vấn đề đặt ra là tại sao việc nâng cấp tân trang vòng số 1 được tự do – miễn là có đủ khả năng tài chánh, lại cấm giới thiệu mặt hàng đó sau khi đã chỉnh sửa xong. Ông bà ta từng nói đẹp khoe xấu che phải không nào.

Khỏa Thân Vì Môi Trường

Nếu nước Mỹ có làm khó chị em phụ nữ trong việc che phần trên cơ thể thì tại một nước bên kia Thái Bình Dương, nơi quyền làm người bị vi phạm trầm trọng thì quyền phơi phóng cơ thể phụ nữ để bảo vệ môi trường lại rất thông thoáng đến ngạc nhiên.

Lần đầu tiên kể từ khi hai miền Nam-Bắc nhập một, một người mẫu nổi tiếng đã làm cho tên tuổi mình nổi cộm hơn nữa khi chụp hình hoàn toàn “tú nuy” với mục đích bảo vệ môi sinh.

Nói rằng môi trường sống đang ngày càng bị hủy hoại, người mẫu Ngọc Quyên thuộc giai cấp chân dài, đã thực hiện bộ ảnh như nhộng toàn thân giữa không gian bao la của cao nguyên Mộc Châu. Đúng là tuyệt chiêu, cả về nghĩa cử cao đẹp trong sáng đến marketing. Trả lời phỏng vấn của báo đài trong nước, cô nhắn nhủ mọi người hãy yêu và chăm sóc thiên nhiên như chính bản thân mình. Ngọc Quyên nói rằng “ý tưởng chụp ảnh nude của cô, bắt nguồn từ việc cô chứng kiến nhiều nghệ sĩ nổi tiếng Châu Á quyết định chụp ảnh khỏa thân toàn thân hoặc bán thân để kêu gọi công chúng quan tâm đến các vấn đề xã hội mà con người đang nhức nhối như bệnh ung thư, nạn đói hay bảo vệ động vật quý hiếm và môi trường. Cô cho hay trong vai trò người mẫu, cô không có nhiều cơ hội được mời làm đại sứ hay tham gia vào các hoạt động bảo vệ môi trường như các hoa hậu nhưng Ngọc Quyên quyết định thực hiện bộ ảnh nude giữa thiên nhiên, với mục đích, đánh động sự quan tâm của mọi người đến môi trường sống xung quanh, một thế giới đang ngày càng bị tàn phá bởi chính con người.”

Ngọc Quyên nhấn mạnh thêm: “Môi trường bây giờ bị tàn phá nhiều quá, tôi muốn mình là người tiên phong chụp bộ hình nude nghệ thuật, kêu gọi mọi người quan tâm hơn tới vấn đề môi trường. Sau bộ hình này, tôi mong muốn những đồng nghiệp của mình cũng sẽ mạnh dạn hơn, có nhiều biện pháp hơn để chung tay để bảo vệ môi trường.”

Khi bộ ảnh khỏa thân 100% này được phổ biến rộng rãi, không nghe thấy người mẫu bị bắt giữ vì một tội danh nào đó chẳng hạn như xâm phạm an ninh quốc gia, nhiếp ảnh gia cũng an toàn phơi phới thay vì có thể bị cáo buộc tội tiếp tay làm xấu nên móng văn hóa lâu đời của Con Lạc Cháu Hùng. Bộ ảnh vẫn còn được trưng bày công khai trên mạng báo Việt trong nước. Điều này cho thấy đôi lúc Nhà Nước ta tiến bộ hơn là người ta tưởng nhiều lắm. Nhưng đó cũng là chuyện của đất nước xa xôi kia, bàn vào lại bị bảo là “thiếu khách quan” và can thiệp vào công chuyện nội bộ của họ.

Washington D.C. 2012

Để chuẩn bị cho ngày tuần hành (không biết dịch thế nào cho sát nghĩa mà không bị đục bỏ, bèn phải dùng nguyên văn tiếng Anh) Historical Boob March dự kiến diễn ra tại quảng trường nổi danh - nơi lãnh tụ Martin Luther King, Jr. từng có bài phát biểu lịch sử ở thủ đô Hoa Kỳ, tổ chức GoTopLess nói rằng biến cố đó sẽ đi vào lịch sử vì một trăm năm trước Hiến Pháp đã cho phép phụ nữ quyền đi bầu và tu chính án số 19 được phê chuẩn. Giờ đây ở thế kỷ 21, phụ nữ lại vùng lên đòi quyền bình đẳng là được cởi bỏ áo ngực nơi công cộng.

Từ chuyện đấu tranh này, nhiều người tin rằng nếu từ thủa ban đầu tượng Nữ Thần Tự Do ở New York được tạc với ngực trần thì đất nước Hoa Kỳ cón tiến bộ gấp trăm nghìn lần hôm nay.

Smoking Kills

FDA Image

Câu Chuyện Về Võ Bình An

Từ 13 năm qua, một thiếu niên ở Huế vốn đã nghèo khó, lại phải chịu đựng cảnh khổ khi phải đeo một túi ny-lông ngang bụng cả ngày lẫn đêm để giải quyết vấn đề đại tiện.

Võ Bình An bị bệnh Hirschsprung tức phình đại tràng bẩm sinh. Ở người bình thường, ruột co bóp được là nhờ sự điều khiển của các hạch thần kinh ở trong thành ruột. Còn trẻ bị Hirschsprung ngay từ lúc sinh ra đã không có hạch thần kinh ở đại tràng nên các cơ không thể co bóp để thải phân ra ngoài vì vậy đại tràng bị phình to.

Photo VSCAS

Từ lúc hai ngày tuổi An đã được các bác sĩ Việt Nam cắt đoạn ruột không có hạch thần kinh và nối lại với hậu môn. Nhưng kỹ thuật này đã không thành công và em đã được tạo một hậu môn trên bụng. Vì thế An luôn phải đeo một bọc ny-lông ở hậu môn giả để đựng phân. Chưa hết, An còn bị lỗ rò giữa đại tràng và bàng quang thế nên phân thoát ra bằng đường tiểu, đường hậu môn thật, và đường hậu môn giả ở bụng. Hậu quả là em thường xuyên bị nhiễm trùng đường tiểu rất nặng do phân rỉ qua bàng quang. Cứ khoảng hai đến ba tháng là em bị viêm đường tiểu, ngọc hành sưng to và sốt cao. Bệnh trạng của An cản trở việc học hành và không cho phép em sinh hoạt như mọi trẻ khác.

Số phận của Võ Bình An sẽ như vậy cho đến mãn đời nếu không có bàn tay nhân đạo và lòng hảo tâm của cộng đồng Việt ở Toronto, Canada. Qua vận động của Hội Bảo Trơ Việt Nhi Dị Tật, An được hội Herbie Fund bảo trợ cho giải phẩu tại bệnh viện Sick Kids Hospital. Hai mẹ con đến Toronto hồi đầu tháng Giêng năm nay và sau hơn ba tháng chữa trị (giải phẩu tách rời phần đại tràng và bàng quang bị dính liền, đóng hậu môn giả, và nối phần ruột có hạch thần kinh với hậu môn thật …), em An đã được xuất viện vào ngày 21 tháng Tư. Hiện nay em An có thể tiểu và đại tiện bình thường và không bị nhiễm trùng đường tiểu nữa.

Nghe và xem Câu Chuyện về Võ Bình An qua lời tường trình của Ý Nhi, cư dân Toronto

http://www.youtube.com/watch?v=pIdqZt0-b4k

Hội Bảo Trợ Việt Nhi Dị Tật

Vietnamese Sick Children Assistance Society (VSCAS)

509 Beecroft Road, # 1011
Toronto, Ontario, M2N 0A3
Phone: (416) 222 1029
http://www.vscas.com

VNHELP 20 NĂM: Làm Từ Thiện Với Tấm Lòng

Đức Hà

Khởi đầu với những đóng góp của cá nhân, bạn bè chung trường UC Berkeley hay cùng ngành nghề, họ đã ngồi lại với nhau để chia sẻ phần nào nỗi khó khăn với người thân ở trong nước trong cùng một tấm lòng, một hoài bão. Lá lành đùm lá rách, tổ chức VNHelp thành hình trong bối cảnh đó. Thật vậy, khi những người Việt định cư tại Mỹ, có công ăn việc làm ổn cố nhìn lại người thân còn ở quê nhà thì giang rộng cánh tay tương thân tương trợ là một trách nhiệm, nếu không nói là một bổn phận. Từ giúp đỡ bà con thân thuộc, cánh tay từ thiện đã vươn ra khỏi giới hạn ban đầu để đến với mọi thành phần kém may mắn cần được giúp đỡ. Trong cùng lúc VNHelp cũng mở rộng củng cố tổ chức, đón nhận hội viên và thiện nguyện viên thuộc mọi thành phần cùng ý hướng nhân đạo. Thấm thoát 20 năm trôi qua, VNHelp (viết tắt của Vietnam Health, Education and Literature Projects) phát triển ngày một rộng lớn hơn, quy mô hơn với những thành quả tốt đẹp hơn. Từ văn hóa, giáo dục, xã hội, đến y tế công cộng, gia cư … VNHelp đã giúp mở cảnh cửa hy vọng và tương lai cho hàng ngàn người Việt khi mà số phận và hoàn cảnh tưởng đâu đã cột chặt họ với nghèo khó và hẩm hiu. Trên tinh thần đó, VNHelp đánh dấu 20 năm hoạt động với chủ đề “The Power of Giving,” tổ chức thứ Bảy vừa qua tại San José.

Theo ông Đỗ Nguyên Thắng, Chủ Tịch Hội Đồng Quản Trị VNHelp, một món tiền từ thiện nhỏ có thể giúp đảo ngược cuộc sống của nhiều người, để sau đó lại làm đổi đời nhiều người khác:

“Chúng tôi hãnh diện khẳng định rằng một đô-la đóng góp cho VNHelp sẽ - không những về tận tay người nhận ở Việt Nam, mà còn nhân rộng thành những lợi ích giá trị gấp 10, 20 lần nhiều hơn. Vì thế thông điệp của ngày kỷ niệm hôm này là The Power of Giving.”

VNHelp cũng như nhiều tổ chức từ thiện khác đã hoạt động trên mô hình vận động sự đóng góp ở hải ngoại để gởi về giúp quê nhà.

Hải Ngọai Giúp Trong Nước

VNHelp - hiện có trụ sở tại Milpitas, không phải là tổ chức duy nhất tại Hoa Kỳ có những hoạt động hướng về người dân khốn khó và thiếu thốn ở trong nước qua các dự án nhân đạo mà từ nhiều năm qua người ta đã thấy những tấm lòng vàng của cả người Mỹ lẫn Việt nhiều lần đến với nhân dân Việt Nam. Các hội ái hữu đồng hương, các tổ chức như Hội Cứu Trợ Trẻ Em Không Cha Mẹ - ACWP, Friends of Hue Foundation, Vòng Tay Thái Bình - Pacific Links, East Meets West, SAP-VN ở Nam Cali, Project Vietnam Foundation hay Vietnam Medical Project của nhóm bác sĩ Mỹ đều đã đóng góp cả công sức lẫn tài chính vào công tác cứu trợ bên cạnh các tổ chức quốc tế lớn như Hội Bác Sĩ Không Biên Giới, Hội Hồng Thập Tự, UNICEF của Liên Hiệp Quốc. Thêm vào đó còn phải kể đến các tổ chức từ thiện của nhiều quốc gia trên thế giới cũng có những nỗ lực giúp đỡ nạn nhân được cho là hậu quả của hóa chất Da Cam từ nam đến bắc Việt Nam.

Tuy nhiên việc quyên góp tại hải ngoại nhất là trong cộng đồng Việt không khỏi tạo ra những hoài nghi, kể cả chống đối – ít ra là trong quá khứ. Nhiều cá nhân và tổ chức đấu tranh người Việt vẫn có chủ trương chỉ khi nào chế độ cầm quyền sụp đổ hoàn toàn mới có những hành động tích cực đối với quê nhà cho dù hàng năm người Việt tại hải ngoại chuyển về nước đến hàng tỉ đô-la kiều hối dưới dạng quà biếu cho thân nhân và du lịch thăm quê mẹ.

VNHelp cũng không ra ngoại lệ. Hai buổi gây quỹ đầu tiên của VNHelp năm 1994 với nhạc sĩ dương cầm Đặng Thái Sơn đã được cộng đồng Bắc và Nam Cali hết lòng ủng hộ. Và kể từ đó hội đều có buổi văn nghệ có tên “Mùa Thu Cho Em” diễn ra vào tháng Mười Một hàng năm. Tuy nhiên đêm văn nghệ gây quỹ với các ca sĩ trong nước tổ chức tại nhà hát Santa Clara Convention Center năm 2002 lại là điểm nhạy cảm đối với cộng đồng Việt Vùng Bay và bị phản ứng của một số hội đoàn cực đoan. Nhưng điều đó không gây khó khăn lắm cho khán giả trước nay vẫn ủng hộ cho VNHelp.

“Rất may cho chúng tôi là năm nào cũng bán hết vé, có năm lại không đủ để bán cho người ủng hộ,” bà Đỗ Anh Thư, chủ tịch kiêm giám đốc chấp hành cho biết.

Thành Quả

Lòng hảo tâm của hải ngoại đã giúp VNHelp thực hiện các dự án lớn và nhỏ, từ xây dựng sữa chữa và tân trang 36 ngôi trường, bệnh xá, thư viện, tặng 3,500 xe lăn, giải phẫu mắt miễn phí cho 2,000 bệnh nhân, cấp 4,000 phần học bổng cho học sinh xuất sắc thiếu điều kiện tài chính, khám bệnh phát thuốc cho 270 ngàn bệnh nhân nghèo, cung cấp nước sạch cho hàng ngàn hộ dân, đồng thời cũng phân phối trên nửa triệu phần ăn.

Về mối quan hệ với chính quyền địa phương nơi VNHelp có các dự án, bà Thư cho biết: “VNHelp được sự tiếp tay rất tích cực của chính quyền địa phương và của các thành viên VNHelp ở trong nước nên các công tác từ việc cấp học bổng cho sinh viên nghèo và hiếu học, xây dựng trường sở mới, trợ giúp trẻ em đường phố, thiết lập các phòng đọc sách hay tổ chức các buổi khám bệnh phát thuốc miễn phí đều không gặp trở ngại nào.”

Ông Đỗ Nguyên Thắng, ủng hộ hoạt động của VNHelp từ nhiều năm trước khi được giao phó chức vụ chủ tịch Hội Đồng Quản Trị năm 2009 nói rằng những bức thư cám ơn của người thụ hưởng ở trong nước là một động viên lớn lao cho VNHelp. Ông kể:

“Mới đây chúng tôi nhận được thư của một thanh niên 27 tuổi. Thanh niên này là một trong những sinh viên được nhận học bổng của VNHelp, và món quà đó đã giúp anh bước vào đại học, điều mà anh không thể mơ được do hoàn cảnh kinh tế gia đình thiếu thốn. Học bổng đã mở cánh cửa cho anh tiếp tục lên bậc đại học để sau khi tốt nghiệp được tuyển vào làm kế toán cho một công ty tư vấn nước ngoài. May mắn hơn nữa, công ty này lại đóng vai trò then chốt trong các dự án phát triển và mở mang quê Bình Dương của anh.”

Bên cạnh các dự án cứu trợ ngắn hạn như cứu trợ thiên tai lũ lụt, ông Thắng - nhà tài trợ “Bạc” của đêm liên hoan, cho hay chương trình học bổng mang lại hiệu quả lâu dài và chứng minh cho thấy có thể làm thay đổi hẳn cuộc đời của những người hằng tưởng rằng sẽ không bao giờ thoát khỏi cái khó.

Nhìn về tương lai, ông bày tỏ sự lạc quan:

“Tôi tin chắc rằng VNHelp đủ điều kiện và đủ vững chãi để phát triển nhiều hơn nữa mang lại niềm hy vọng cho biết bao nhiêu người dân trong nước.”

Bà Đỗ Anh Thư cho biết tổng số ngân khoản khách mời tự nguyện đóng góp trong đêm liên hoan “The Power of Giving” được trên 40 ngàn đô-la trong khi mục đích ban đầu của ban tổ chức chỉ để đánh dấu 20 năm hoạt động.

Ối Giời Ơi! Tận Thế Rồi!

Ngọc Thụy

Thứ Bảy 21 tháng Năm, đến rồi đi. Tận thế chẳng thấy đâu. Người người, nhà nhà vẫn sống tốt - thường được gọi là sống nhăn răng. Thật ra thì có ối người mất nhà mất của và … chết. Không phải vì tận thế mà vì hậu quả của việc tin … nhảm.

Nguyên nhân chính phát xuất từ lão ông Harold Camping, 89 tuổi, cư dân ở ngay Oakland. Chẳng là sau khi nghiên cứu Thánh Kinh, lão ông khẳng định, đoan chắc, và quyết đoán rằng thứ Bảy 21 tháng Năm là ngày tận cùng của thế giới - Ngày Phán Quyết, theo đó Chúa Giê-Su sẽ trở lại trần thế và những người thiện tâm sẽ bay lên thiên đàng, chỉ để lại quần và áo. Kế đó là năm tháng khói lửa tang thương, dịch bệnh hoành hành, hàng triệu triệu người chết mỗi ngày, xác chết la liệt chất thành núi khắp mọi nơi mọi chốn. Sau cùng ngày 21 tháng Mười, theo sách Sách Khải Huyền thế giới tự hủy như giếng không đáy, hệt như biển lửa để sau rốt một địa cầu mới thành hình.

Nguời mới, việc mới, địa cầu mới.

Tuy nhiên như mọi người (cả thế giới) đều thấy là con số 21 trên lịch đến và nhảy tiếp lên 22, 23 … mà chẳng có chuyện gì kinh thiên động địa ngoài vụ núi lửa ở Iceland phun tro trở lại phía Châu Âu.

Theo dự kiến vào đúng 6 giờ chiều - giờ miền Đông Mỹ, nước New Zealand sẽ động đất khủng và cứ thế theo múi giờ chuyển sang từng vùng để sau cùng chỉ còn khoảng từ 2 đến 3% dân số thế giới. Nhóm nhỏ cực hên này sẽ bay vút về nước Trời, hệt như Noah trong chương 6-9 của sách Genesis kể rằng đã cứu một số nhỏ gồm gia đình, thân nhân và muôn thú bằng cách đưa tất cả lên thuyền thoát nạn đại hồng thủy.

Harold Egbert Camping, tốt nghiệp kỹ sư ngành xây dựng đại học UC Berkeley. Cả gia đình ông đều là tín đồ của đạo Cơ Đốc Cải Cách trước khi chuyển sang giáo hội Tin Lành Trưởng Lão Bảo Thủ (conservative-Christian Presbyterian) và tự phong chức mục sư. Ông chưa trải qua khóa đào tạo nào về tôn giáo tâm linh và cũng chưa được chính thức giáo hội nào phong chức. Ông không hề biết tiếng Hebrew (Do Thái cổ), tiếng Hy Lạp hay thổ ngữ Aramaic để nghiên cứu các pho kinh kệ cổ xưa. Ông điều hành đài phát thanh Family Radio với một hệ thống tiếp vận rộng lớn tại 150 thị trường khắp nước Mỹ kể cả sóng ngắn phát toàn thế giới và mạng internet toàn cầu. Ông được nhiều người biết tiếng do những lời tiên tri … sai. Thật ra ông không phán mò mà dựa trên mối liên hệ giữa những con số từ Thánh Kinh và những sự kiện có thật để đưa ra lời tiên đoán vận mệnh của địa cầu. Trong quá khứ ông từng chắc như bắp ngày Rapture - tức ngày mọi người Cơ Đốc đều lên cõi Thiên Đàng, rơi vào 21 tháng Năm 1988, rồi dời sang ngày 7 tháng Chín, 1994 và mới đây nhứt là 21 vừa qua. Ông cho biết động đất, thiên tai liên tục khắp thế giới hồi gần đây và chuyện tạo quyền bình đẳng cho người đồng tính, nước Israel thành hình … là những tín hiệu báo trước của Thượng Đế về ngày tận cùng. Đó là sự trừng phạt của Chúa do sự suy đồi đạo đức, thoái hóa biến chất của loài người.

Trong buổi phát hình phát thanh cuối cùng của chương trình “Open Forum” tối thứ Năm 19, ông Camping dùng toàn thời gian để trả lời các câu hỏi của khán thính giả gọi vào chia xẻ tâm tư tình cảm trước khi cùng nhau dìu dắt giã biệt cõi trần. Gần cuối chương trình ông gởi lời chào vĩnh biệt đến tất cả khán giả thân thương đã ưu ái theo dõi chương trình. Ông đến bắt tay với nhóm chuyên viên thâu hình trong studio nói rằng “Chắc qua không còn gặp lại các chú nữa đâu. Qua sẽ không còn ở đây nữa!”

Hai lần trước, truyền thông chẳng mấy quan tâm, ngoại trừ những thính giả của Family Radio KEAR AM-610 kHz. Lần vừa rồi truyền thông dòng chính vào cuộc cùng với sự tiếp tay tiếp sức của mạng internet toàn cầu, thông tin về ngày tận thế lan rộng khắp thế gian. Thậm chí ông Camping còn chi 100 triệu đô (một trăm triệu) bao gồm cả tiền của bá tánh đóng góp, để quảng bá cho mọi người biết về ngày 21 tháng Năm. Bảng quảng báo, tờ bướm, truyền đơn, pa-nô được thấy khắp nơi với hàng chữ “The Bibble Guarantees It: Judgment Day May 21 – Thánh Kinh đảm bảo Ngày Tận Thế: 21 tháng Năm.”

Theo tiên đoán, ngày 21 chỉ là ngày khởi đầu của tận cùng số, ngày kết thúc sẽ là 21 tháng Mười khi địa cầu bị xóa tên khỏi sổ hộ khẩu của Thượng Đế.

Thế rồi đúng vào ngày 21, hệ thống phát thanh của Family Radio tắt điện tắt đài im tiếng nói hối hả đợi giây phút thiêng liêng để lên … cõi trên. Toàn thể nhân viên được cho nghỉ có lương. Tin cho biết nhà của lão ông ở Alameda kéo rèm, đóng cửa lặng thinh, trong khi dàn phóng viên truyền hình truyền thanh, báo viết, báo điện tử xếp hàng xếp lớp ngoài cửa đợi tiếng nói giải thích của ông. Phải đến ngày hôm sau 22, ông Camping bằng xương bằng thịt mới xuất hành lộ diện và phát ngôn với nhóm nhà báo rằng ông “rất đỗi ngạc nhiên (sững sờ)” vì rằng chẳng có chuyện gì xảy ra cả. Ông nói thêm đang nghiên cứu xem “tại sao lại như thế” để tìm ra câu trả lời chính xác và sẽ có thông tin cụ thể sau. Chỉ có điều những khoản tài chánh đóng góp của các tín đồ cho chiến dịch quảng bá ngày 21, sẽ không được hoàn lại, bởi vì “chúng ta chưa đến trạm cuối, tại sao lại phải hoàn trả,” ông nói vậy. Quí đạo hữu thông cảm vậy nha. Nhiều tay chơi lại thắc mắc con số 21, tức một Tây một xì lác là thắng lớn, tại sao lại xù. Nếu không lầm thì chỉ có đại đại gia DSK ở New York thật sự muốn thế giới tàn lụi để thoát cảnh tù tội và sự ô nhục.

Nhưng chuyện không giản đơn như vầy. Hệ lụy của lời quyết đoán khá tai hại. Tin tức báo chí cho hay một phụ nữ Cali, sau khi nghe và cả tin vào ngày Phán Xét, e sợ hai cô con gái sẽ đau đớn cùng cực khi tận thế đến đã buộc hai người con 11 và 14 tuổi nằm dài trên giường và dùng dao mở thùng toan tính cắt cổ và sau đó tự sát. Rất may cảnh sát can thiệp kịp thời và cả ba vẫn còn nguyên. Người mẹ được mời về đồn cảnh sát làm việc. Một đàn ông Đài Loan hãi sợ ngày cuối đã nhảy lầu tự sát sớm sủa từ ngày 5 và lẽ dĩ nhiên phải lìa cõi đời ô trọc này. Tin cho biết còn nhiều vụ tự sát tương tự diễn ra khắp thế giới – nghĩ rằng đi sớm lên “đó” sớm. Có thể họ sợ đi sau hết chỗ tốt, giống như tại nhà nghỉ thiên thu Oak Hill hay Westminster Memorial Park vậy, càng đi trễ càng phải vô sâu.

Chỉ có điều tổ chức tôn giáo của ông Camping bị mất uy tín và Wikipedia cho hay các nhóm Cơ Đốc dòng chính tìm cách tránh xa.

Sai Thì Sửa

Sau cùng thì cũng như các vụ phóng phi thuyền con thoi phải dời đi dời lại chờ thời tiết nắng ráo trời trong xanh, Ngày Tận Thế cũng được dời đến ngày lành tháng tốt trong tương lai gần và được ông Camping ấn định lại là 21 tháng Mười, 2011 - dù nắng hay mưa. Tính ra còn đúng năm tháng phù du.

Cũng nên biết thêm là trong gia đình ông chỉ có đúng bà vợ Shirley Camping - ở với ông từ 1943 tin vào lời sấm, còn sáu người con hiện còn sống, 28 cháu và 38 chít đều một lời “em chả.”

Mùa Xuân và Tình Yêu

Nguyễn Tuấn

Vào đầu thập niên 60’, tôi ở lứa tuổi mười tám đôi muơi và mới bước vào ngưỡng cửa đại học. Thanh niên ở lứa tuổi này có lẽ ai cũng mơ mộng, hăng say và để ý đến cô này cô nọ ... Tôi cũng vậy!

Năm đó tôi quen  một nữ sinh mang tên của một loài chim và đang theo học ngành sư phạm.  Cô ấy  đẹp, tóc dài, dáng nghiêm trang và được bạn bè cho rằng khá khó tính.  Tôi muốn kết thân và thăm dò tình cảm của cô ấy nhưng chưa biết phải làm sao. Thế rồi Tết đến. Tôi quyết định đến thăm nàng vào dịp Tết này. Tôi chọn ngày Tết vì nghĩ rằng dù cô ấy khó tính chắc cũng không đến nỗi khước từ một nguời bạn dù là sơ giao đến thăm vào dịp Tết.

Và ... tôi đã đến. Hôm ấy nàng đẹp lộng lẫy, tiếp tôi một cách lịch sự không ngờ và lại còn tặng tôi món mứt do cô ấy tự làm. Khi về, tôi như đi trên mây và lâng lâng như người say rượu. Nàng có cảm tình với mình chăng? Tình yêu đến rồi chăng?  Những ý tưởng ấy cứ luẩn quẩn trong đầu và rồi thốt ra thành lời. Tôi lẩm bẩm:

“Tình yêu một khi đến trong cuộc đời
Là ta chìm trong đắm đuối chơi vơi”

Tôi nghe thấy êm tai nên lấy cây đàn mandoline ra đàn thử và ghi thành nốt nhạc.  Sau đó lấy guitar ra vừa hát vừa đệm đàn. Tôi chợt nảy ra ý tưởng tại sao không làm một bản nhạc để tặng nàng. Nếu làm được chắc thể nào nàng cũng có cảm tình đặc biệt với mình. Tôi cố nhớ lại nhũng bài học về nhạc lý được học với vị thầy khả kính là nhạc sĩ Chung Quân trong suốt bốn năm tại trường trung học Nguyễn Trãi Sài Gòn để xem có thể viết tiếp được không. Và rồi thêm được hai câu nữa:

“Tình yêu là dòng sữa mẹ hiền
Là ngọn gió diệu huyền, cuốn đi mây sầu vương.”

Viết được đên đây thì . tắc! Tôi bèn lấy một lô các bản nhạc nổi tiếng hồi đó xem các nhạc sĩ viết khúc giữa ra sao. Tôi tưởng tượng ra sự ngạc nhiên và thán phục của nàng khi được tặng bản nhạc, rồi tôi sẻ rủ được nàng đi xem xi-nê! Cứ tưởng tượng liên tục như thế, tôi viết xong bàn nhạc lúc nào không hay!  Bài nhạc kết thúc bằng câu:

“Gặp nhau mà lòng đắm đắm say, mà lòng ngất ngất ngây
Tình yêu đến từ đây…”

Sau khi đàn đi hát lại nhiều lần và sửa chữa tới lui, tôi đặt tựa đề cho bài nhạc là “Mùa xuân và tình yêu”.  Tôi viết lại bản nhạc cho thật đẹp. rồi ...đem đi tặng nàng.  

Những gì tôi tưởng tượng khi viết bài nhạc đã trở thành hiện thực! 

Nghe Mùa Xuân & Tình Yêu tại ĐÂY

Cuộc Chiến Không Có Kẻ Thắng

Đức Hà

BOSTON - Nếu có sự xung khắc quan điểm về chiến tranh giữa các thế hệ người Việt – hoặc là quên quá khứ và hướng về tương lai hay tiếp tục nung nấu hận thù, thì Trịnh Long Hoàng là một thí dụ điển hình. Anh chọn con đường hòa giải, hòa giải với chính mình cho dù không quên quá khứ. Và nếu có sự khác biệt trong góc độ nhìn của lớp trẻ trưởng thành tại Mỹ, thì Trịnh Long Hoàng cũng lại là mẫu người đặc biệt. Trong khi các đạo diễn trẻ chọn các cốt truyện xã hội, tình cảm ướt át dễ thu hút khán giả để làm phim thì ngược lại John Trịnh, tên thường gọi của Trịnh Long Hoàng, chọn một đề tài nhạy cảm, gây nhiều tranh luận. Bộ phim đầu tay của anh mang tên “Agent Orange: 30 Years Later – Chất Da Cam: 30 Năm Sau.”

“Nếu muốn thay đổi thì trước hết mình phải thay đổi,” John Trịnh chia xẻ khi tham gia buổi tham luận về đề tài Chất Da Cam tại đại hội thường niên các nhà báo Mỹ gốc Á AAJA tại Boston mới đây.

Sự thay đổi của John là cả một cố gắng đấu tranh với chính bản thân khi anh tự xóa bỏ lời thề nguyện hận thù khi ra khỏi Việt Nam trước đó gần 20 năm là không bao giờ về lại với đất nước mà anh và gia đình phải lầm than cơ cực và bị gò bó về tinh thần dưới chế độ chính trị bao cấp của nhà nước Việt Nam lúc bấy giờ. Nhưng vào năm 2006 John Trịnh quyết định về lại quê mẹ để chứng kiến tận mắt điều được gọi là mở cửa và cởi trói. Rồi từ bước trở về lần đầu chỉ để thăm thú quan sát đã đưa đẩy anh trở về nhiều lần để làm bộ phim tài liệu về một hóa chất khai quang chứa trong thùng có kẻ vạch màu cam, mà cho đến nay vẫn ẩn hiện như một bóng ma đè nặng lên mối quan hệ Việt – Mỹ.

Đến Mỹ năm 1987 trong chương trình đoàn tụ gia đình, John Trịnh, năm nay 53 tuổi, chỉ muốn trau giồi học vấn và tạo một sự nghiệp. Vốn ưa thích về nghệ thuật, anh ghi tên theo học trường Art Institute ở Houston rồi được học bổng của trường nổi tiếng Art Center College of Design ở Pasadena. Tuy chủ yếu nhắm vào ngành hội họa anh cũng lấy thêm một số lớp về lý thuyết và lịch sử điện ảnh cho dù không có ý định làm phim. Tuy nhiên trong khi du lịch Việt Nam thì xảy ra vụ kiện của các nạn nhân Chất Da Cam Việt Nam bị tòa Mỹ bác đã khiến John Trịnh chú ý.

“Khi trở lại Việt Nam sau gần 20 năm thì dấu vết chiến tranh không còn, hố bom, vết đạn, cầu xập, nhà cửa hoang tàn hầu như không còn thấy tại các thành phố lớn. Nhưng tin tức về vụ kiện làm tôi suy nghĩ và tìm hiểu thêm để thấy rằng hậu quả của chiến tranh vẫn còn đó như một vết hằn đậm sâu vào con người. Vì vậy tôi quyết định thực hiện một bộ phim tài liệu để nói lên sự tàn ác lâu dài của chiến tranh.”

Anh tâm sự rằng trong chiến tranh, nhiều người có nghe nói về thuốc khai quang diệt cỏ nhưng không thể biết và cũng không thể lường được tác hại kinh hoàng và dài lâu của loại hóa chất đó.

“Xem hình ảnh của các nạn nhân, từ dị dạng, khuyết tật đến thai nhi bất bình thường … tôi nghĩ rằng bất cứ ai, bất cứ người Việt nào sống trong vùng bị rải thuốc đều có thể bị nhiễm độc, kể cả bản thân tôi.”

Anh cho biết ngay cả quân đội Mỹ khi sử dụng Chất Da Cam cũng chỉ nghĩ rằng thuốc sẽ làm rụng lá - vì vậy đã rải thuốc với nồng độ từ sáu đến 25 nhiều lần hơn chỉ định của nhà sản xuất, và không ước lượng được những ảnh hưởng kéo dài sau này.

“Không biết nhưng vẫn cứ dùng cho dù  đã có những báo cáo của Không Quân Mỹ gửi cho Quốc Hội từ năm 1967 về ảnh hưởng nguy hại của Chất Da Cam đối với sức khỏe con người, tôi nghĩ như vậy là quá tàn ác,” anh nói.

Thật ra thì khi nói đến chiến tranh từ cổ chí kim người ta không thể tránh tàn ác và bạo lực. Vấn đề là tàn ác ở mức độ nào. Đại chiến II, kết thúc bằng hai bom nguyên tử thả xuống Hiroshima và Nagasaki, làm thiệt mạng tổng cộng hơn 70 triệu người. Hóa chất độc chlorine, mustard gas và phosgene sử dụng trong đại chiến I. Chiến tranh diệt chủng ở Kampuchia, Châu Phi, Bosnia … Tất cả đều áp dụng một trong ba nguyên tắc chiến lược được Clausewitz vạch ra từ bao đời nay: dùng toàn bộ lực lượng với khả năng hủy diệt tối đa nhằm chiến thắng và tiêu hao địch quân.

Nhưng với John Trịnh, mục đích khi làm bộ phim “Agent Orange: 30 Years Later,” hay còn gọi là “Cuộc Chiến Không Có Kẻ Thắng” chỉ nhằm nhắc nhở người xem về tác hại của chất dioxin vào môi sinh và con người. Bộ phim nhấn mạnh đến sự cần thiết của lòng trắc ẩn và yếu tố trách nhiệm trong hành động của con người đối với đồng loại bất kể quan điểm dị biệt về chính trị.

Thực Hiện

Nếu khởi đầu làm phim với một mục tiêu tốt nhằm đề cao công bằng và bác ái, John Trịnh gặp đủ mọi khó khăn từ tài chính đến sự hậu thuẫn. Anh nói:

“Khi nghe tôi trình bày về dự án làm phim thì ngay cả trong gia đình cũng đã không bằng lòng, nói chi đến các tổ chức cộng đồng hay cơ quan thiện nguyện. Ngoài một người chị đóng góp $500, tôi hoàn toàn phải tự lo về chí phí và kỹ thuật từ nghiên cứu, viết kịch bản, sản xuất đến thực hiện và quảng bá.”

Thêm vào đó, khi bắt tay vào việc thực hiện tức phải đến các bệnh viện phỏng vấn nạn nhân từ nam ra bắc kể cả các giới chức liên hệ, John Trịnh đều gặp sự nghi ngại từ phía chính quyền trong nước.

“Mình nghi ngờ họ thì họ cũng chẳng tin mình, nhưng hiện nay họ sử dụng phim của tôi nhiều lần nhân “Ngày Da Cam” 10 tháng Tám vừa qua.”

Vừa làm, vừa tìm tài liệu và vừa phải tự kiếm cơm nuôi thân, nên phải mất ba năm sau phim mới hoàn thành. Nhưng công khó của anh đã được đền bù với nhiều giải thưởng từ các liên hoan điện ảnh quốc tế ở Houston lần thứ 42, liên hoan điện ảnh và video quốc tế New York tổ chức ở Los Angeles, và được chọn trình chiếu tại các liên hoan điện ảnh ở Pasadena, Philadelphia, Missouri, Kansas, New Zealand…

Điều tương đắc nhất với John Trịnh là thực hiện được hoài bão và có dịp đi khắp đất Việt gặp gỡ người dân lành chất phác mà theo anh rất đáng thương và cần được giúp đỡ không bị chính trị chi phối.

“Họ vô tình vướng vào chiến tranh, nằm giữa hai lằn đạn và phải chịu khổ đau. Có những người chết ngay khi còn là bào thai hay sinh ra và phải mang trên mình hậu quả cho đến ngày chết. Theo tôi về mặt đạo lý bỏ rơi họ là điều không công bằng.”

Cho dù bộ phim của đạo diễn John Trịnh cũng như các phim tài liệu khác như Vietnam Lingering’s Ghost: Facing the Legacy of Agent Orange, Agent Orange – A Personal Requiem, The Friendship Village, Da Cam của Vũ Trần … gây được tiếng vang khắp thế giới kể cả trong chính quyền Mỹ thì câu hỏi cốt lõi được đặt ra và không có câu trả lời là với tình trạng ô nhiễm tệ hại ở Việt Nam từ nhiều năm nay và việc sử dụng bừa bãi thuốc kháng sinh cùng hóa chất độc hại trong công nghiệp chế biến hải sản và thực phẩm như chloramphenicol, formaldehyde, tetrodotoxin, kể cả hàn the … khiến nhiều lô hàng xuất khẩu sang Hoa Kỳ bị cơ quan FDA từ khước, thì có bằng chứng nào cho thấy nạn nhân Chất Da Cam bắt nguồn chính từ chất dioxin thời chiến tranh. Và cho đến nay chính phủ Hoa Kỳ vẫn khẳng định không có bằng chứng khoa học cụ thể nào chứng minh sự liên kết Chất Da Cam với những tác hại vào sức khỏe con người phát hiện ở Việt Nam.

Sự Kiện

• Hơn 20 triệu gallons chất diệt cỏ được rải ở miền nam Việt Nam từ 1961 đến 1971, trong đó 12 triệu gallons là Chất Da Cam với mục đích khai quang các khu rừng rậm rạp và giải tỏa các vùng đất quanh các căn cứ quân sự.
• Ngày 13 tháng Giêng 1962, ba chiếc vận tải cơ C-123 của Không Quân Hoa Kỳ rời Tân Sơn Nhứt khởi đầu chiến dịch khai quang Operation Hades (sau đổi thành Operation Ranch Hand)
• Theo chính quyền Hà Nội, khoảng 4.8 triệu người Việt có tiếp xúc với Agent Orange, đưa đến 400,000 tử vong và tật nguyền, cùng nửa triệu trẻ sinh dị dạng.
• Dioxin được xếp vào danh sách những chất gây ung thư nơi người, kể cả bệnh tiểu đường. Bộ Cựu Chiến Binh Mỹ coi một số bệnh khác như Chronic Lymphocytic Leukemia, Hodgkin’s disease, Multiple myeloma … cũng do tác nhân Da Cam.
• Vấn đề Da Cam trở thành chính thức khi Tổng Thống Bush đến thăm Việt Nam 2006 và ký thông cáo chung trong đó ghi nhận sẽ hợp tác về việc giải quyết ảnh hưởng dài lâu về môi sinh và con người do tác nhân dioxin.
• 2007 Tổng Thống Bush ký ban hành ngân sách chi tiêu chiến tranh trong đó có 3 triệu đô dùng cho chương trình tẩy rửa các “điểm nóng” và trợ giúp y tế.
• Cựu quân nhân Mỹ, Australia, Canada, New Zealand, kể cả Nam Hàn được công ty Dow Chemical, Monsanto và Diamond Shamrock bồi thường qua hòa giải ngoài tòa trong khi các đơn kiện từ phía Việt Nam đều bị bác vì theo tòa hóa chất được dùng để diệt cây cỏ chứ không chủ đích nhắm vào người do đó không vi phạm luật quốc tế về vũ khí hóa học.
• Ngày 2 tháng Ba, 2009 Tòa Tối Cao Hoa Kỳ phán quyết chung thẩm không xét lại quyết định của tòa dưới.
• 2000, tổ chức Ford Foundation thành lập chương trình Special Initiative on Agent Orange và cho đến đã đóng góp 11.5 triệu đô vào các dự án y tế, giáo dục, tẩy rửa giúp các nạn nhân ở Việt Nam.
• 2007 thành lập nhóm đối thoại US-Vietnam Dialogue Group
• Hoa Kỳ chuẩn chi 6 triệu đô trợ giúp Việt Nam khắc phục hậu quả, hiện đã tháo khoán 1 triệu.
• Sân bay Biên Hòa, Phù Cát và Đà Nẵng là những nơi nồng độ dioxin lên đến 1000 ppt.
• Việt Nam chọn ngày 10 tháng Tám là Ngày Da Cam.

Đại Lãn Bỏ Súng Cầm Chảo

Đức Hà

Ông sinh ra tại Nam Định, vào Nam năm 1954 bằng máy bay Pháp. Nhập ngũ khóa 26 Thủ Đức, ông phục vụ dưới cờ từ vùng cao nguyên của Quân Đoàn II đến vùng đồng bằng Quân Đoàn IV và lên đến chức đại đội trưởng tác chiến. Đời quân ngũ đến đó chấm dứt vì năm 1974, do bệnh ông được phân loại Ba - tức loại khỏi quân đội, chuẩn bị giải ngũ. Nhưng không may cho ông; công văn chính thức của Bộ Tổng Tham Mưu cho giải ngũ chưa có trong tay nên ông vẫn thuộc thành phần phải đi cải tạo để trở thành “người tốt” trong chế độ mới – cho dù ngày 22 tháng Tư, 1975 ông đã lên máy bay Air America để chuẩn bị bay ra Phú Quốc. Gia đình ông leo lên máy bay xong lại leo xuống để ở lại với mẹ già. Số ông thuộc dạng tiền hung hậu kiết.

Vì lý do này, tại nguyên nhân kia nên mãi cho đến khi học xong khóa bổ túc nghiệp vụ - mà tất cả quân nhân chế độ Sài Gòn còn ở lại đều phải tuân hành, ông mới HO5 sang Mỹ vào tháng Mười Một, 1990. Và cũng như dạo 54’ ông lại lên máy bay, cầm theo thẻ IOM đi chính thức. Tóm lại là cho đến khi đặt chân lên vùng đất mới, sự nghiệp của ông tóm gọn hai con số 10: 10 năm lính và 10 năm tù - chấm hết.

“Tất cả đều là định mệnh, không thể tránh được,” ông tâm sự và nói thêm về cuộc chuyển nghề “Tôi bỏ súng để sang đây cầm … chảo.” 

Tuy sang Mỹ trễ nhưng chưa hẳn là xấu đối với riêng ông.

Sau biến cố 30 tháng Tư năm đó, có người lên tàu theo tàu ra khơi và đến đất Mỹ đặt chân lên đất Mỹ nhưng lại xuống tàu trở về nước thì cũng có người lên máy bay nhưng lại không bay đi mà về lại nhà như nhân vật quê Nam Định nêu trên. Rồi ra một số cũng lại qua được Mỹ để rơi vào hoàn cảnh muộn màng cả về sự nghiệp lẫn công danh. Nhưng cũng không ít người thành công tột bực cho dù đến trễ như trường hợp khác biệt đầy lý thú của một lính tác chiến đã đổi đời thành một đại lãn thơ.

Tên đầy đủ của ông: Nguyễn Thượng Dực biệt hiệu “Đại Lãn Thơ Phở.” Nếu ai chưa biết tên thật hay biệt danh của ông thì cũng phải biết tiếng Phở Bình – từng được xếp hạng danh bất hư truyền ở Sunnyvale dạo nào. Ông là bếp chính, bếp trưởng, là hoạt náo viên, phát ngôn viên, nhà thơ, người điều khiển chương trình, người quản lí với quần áo quanh năm xộc xệch cẩu thả, lê đôi dép lẹt đẹt, cằm lún phún lơ thơ chùm râu bạc… của Phở Bình tại góc Lawrence Expressway và Persian Drive. Với những người biết chuyện thì Phở Bình không chỉ là phở mà còn là nơi thi văn tao ngộ của giới văn nghệ sĩ hoặc giới chỉ độc có máu văn nghệ ở Thung Lũng Hoa Vàng. Bởi thế đại lãn mới “lẽo mép” thơ rằng:

“Ra đường ăn phở thấy ngon,

Về nhà biết dại ôm con vợ già,

Bây giờ kiếm tiền chẳng lo, phở thì không có

Cơm nhà lại ngon.”

Phở Bình & Sĩ Phú

Tại Houston, Seattle, cũng có Phở Bình nhưng chỉ là một sự trùng hợp ngẫu nhiên vì Bình ở Sunnyvale theo lời ông Dực chính là tên cô em gái của ông. Ông kể:

“Để có phương tiện kiếm cơm cho anh em trong nhà từ Việt Nam sang, cô em cho mở tiệm phở lấy tên Phở Bình từ thập niêm 90’. Đơn giản chỉ có vậy.”

Ông Dực cho hay lúc bấy giờ tuy gọi là phở nhưng là “phở giả” vì chỉ nấu cho có chứ thực sự không ai trong bếp biết nấu phở cho đúng hương vị phở Bắc. Phở Bình chỉ đạt thành công sau khi có sự góp sức bằng nghiên cứu và tài nêm nếm của ca sĩ Sĩ Phú.

“Sĩ Phú chính là thầy của Phở Bình. Tôi nhớ mãi hôm đó khi ông Phú đến ăn và khen nước dùng ngọt thì có ngọt thật nhưng không phải là nước phở vì không có vị phở. Không có vị phở, thì chỉ là canh mà thôi,” ông nói.

Phải đến nhiều tháng sau, nghiên cứu hàng chục công thức, thay đổi thêm bớt gia vị, cân nhắc từng chi tiết nguyên liệu kể cả nếm công thức phở của các tiệm khác thì tô phở Bình mới đạt đúng yêu cầu cả về lượng và phẩm để sau đó được lên báo Mỹ.

Phóng viên Ben Marks, nguyên là bếp trưởng nhà hàng, viết trên báo SF Chronicle năm 1998:

“… Ngắt mươi lá húng quế vào tô phở, cho thêm nhúm giá sống, vắt miếng chanh và xịt một hai miếng tương ớt thường được để ngay trên bàn. Kết quả là bạn có một tổng hợp hương vị dữ dội của nóng và lạnh, của ngọt và chua. Đũa và muỗng giúp bạn không bỏ sót giọt nước dùng nào. Riêng tôi thì từng được người ta biết là đã dùng cả ông hút để vét sạch tô…”

Từ đó không chỉ các kỹ sư gốc Á của các hãng 3Com hay Cisco Systems gần đó đến xếp hàng dài vào giờ trưa mà cả người Mỹ người Việt từ xa kéo đến.

Ông Dực sung sướng thổ lộ: “Thế là như diều gặp gió bốc cao, danh tiếng Phở Bình cũng vậy. Từ phở giả nay đã thành phở thiệt.”

Hỏi ông thế nào là phở ngon. Ông giải thích:

 “Phở phải thơm mùi phở, không nghiêng nặng mùi hồi, mùi quế chi, gừng, hạt ngò, củ cải, hành tây nướng … vì nếu có vị khác thì đích thực là phở giả; gia vị chỉ dùng để đánh hết cái hoi của bò nhưng mùi hương của bò phải giữ. Rất nhiều người mắc sai lầm là cho quá nhiều gia vị hay hầm xương quá lâu.”

Tuy nhiên theo ông Dực, chính yếu thực phẩm phải đều tay vì khách hàng rất sợ hôm được ăn ngon, hôm bị cho ăn dở. Bột ngọt đương nhiên phải có nhưng vừa đủ vì xương bò ở Mỹ đâu có thiếu và phụ thêm chút bột ngọt sẽ tăng thêm độ ngọt của bò.

Khách sành điệu có chút quen biết với đại lãn nhà ta mà đến với Phở Bình thường kín đáo kêu tô “Sĩ Phú” hay tô “Nhà Bếp” - không được liệt kê trong bản thực đơn, nhưng lại là tô chất lượng nhất vì đầu bếp Dực đích thân chọn miếng thịt nào ngon nhất, tuyệt nhất.

Nếu kinh nghiệm sành ăn của Sĩ Phú đã giúp Phở Bình vươn đến đỉnh cao thì khi chính ông và người tình cùng mở một nhà hàng ở Nam Cali với mục đích vừa có chỗ ăn vừa kiếm tiền và tiếp đón bạn bè, lại không thành công.

Phê bình món phở do chính mình giúp sáng tạo nên, và sau khi nếm phở khắp nơi kể cả phở trong nước, nam ca sĩ tài hoa qua đời vì bạo bệnh ở tuổi 58 nói rằng “chưa có phở nào qua mặt nổi phở Bình.”

Riêng với ông Dực thì phở Mỹ đứng số Một vì “bò Mỹ quá sức ngon, tái ở Mỹ rất mềm còn xương và gầu thì quá dư thừa và rẻ để nấu thành nồi nước lèo tuyệt chiêu.”

Từ Bình Đến Minh

Khi ông Dực rút khỏi vai trò quản lí để hưu trí và nhường cho mấy em cuối cùng từ Việt Nam sang tiếp quản, thì Phở Bình cũng từ từ đi xuống. Ông phàn nàn:

“Các em tôi không biết tiếp khách lại nghe người này người kia và thay đổi công thức nấu nên chất lượng có giảm sút.”

Ông cho hay không hẳn là dạo đó là mất hết khách nhưng có thể còn nhiều lý do riêng tư khác mà mấy em ông quyết định bỏ nghề nhà hàng và rao bán tiệm.

Thế nên thực khác nào chưa được nếm thử món phở tái, nạm, gầu, gân, sách, chín tại Phở Bình thì coi như đã quá muộn màng. Âm thầm khai trương và 15 năm sau cũng âm thầm đóng cửa, Phở Bình theo lời ông Dực nay đã đổi chủ. Tên mới sẽ là Minh – cùng gốc với Minh Milpitas.

“Cũng là định mệnh cả, nhưng buồn lắm khi mất đi một tác phẩm, một công trình do chính tay mình xây dựng nên,” ông nói, giọng chùng hẳn xuống trên khuôn mặt đầy nếp nhăn.

 Nghe, nhìn Đại Lãn biểu diễn nấu phở tại ĐÂY