Vấn Đề Mỡ Cá

Bác Sĩ Vũ Quý Đài

Hồi thập niên 70, người ta nhận ra rằng đám ngư dân Esquimo cũng như Nhật Bản ít khi bị bệnh động mạch vành ở tim, nên rất ít bị chứng đứng tim. Từ đó đến nay, có thêm nhiều bằng chứng cho thấy là trong mỡ cá có nhiều chất béo gọi là omega-3. Chất này thẩm nhập vào tế bào cơ tim, giúp cho tim đỡ bị loạn nhịp, mà loạn nhịp là đầu mối khiến

cho cơ tim vì thiếu dưỡng khí mà ngưng đập. Chất béo omega-3 cũng làm hạ bớt chất mỡ “triglyceride” trong máu, mà chất triglyceride là một thứ gây rủi ro bệnh tim mạch. Ngoài ra, chất béo omega-3 cũng làm cho máu khó đông hơn, làm cho mạch máu hoạt động tốt và giảm hiện tượng viêm, tất cả đều giảm bớt rủi ro bệnh động mạch vành ở tim.

Một Vài Kết Quả Thống Kê

Tập san của Hội Y Sĩ Hoa Kỳ (Journal of the American Medical Association) năm 1998 công bố kết quả theo dõi 20,000 bác sĩ Mỹ, tuổi từ 40 đến 84, tất cả không có bệnh tim mạch. Sau 11 năm, thì thấy số người có ăn cá ít ra mỗi tuần một lần, giảm nguy cơ chết bất đắc kỳ tử vì đứng tim được một nửa, so với số người ăn cá mỗi tháng không được một lần. Nếu kể chết đột ngột vì bất cứ bệnh gì khác, thì giảm được 28%. Năm 2002, cũng trong tập san đó, có kết quả theo dõi 84,000 nữ y tá tuổi từ 34 đến 59, không có bệnh tim. Sau 16 năm, so sánh những người có ăn cá 5 lần một tuần (hay nhiều hơn) với những người ăn không tới một lần một tháng. Những người ăn nhiều cá thuộc nhóm thứ nhất, giảm tử vong vì đứng tim được 44%.

Gần đây hơn, có bài trong Tập San Dinh Dưỡng Hoa Kỳ, nghiên cứu hồ sơ của 54 người bị chết vị bệnh động mạch vành của tim (phần lớn vì bị đứng tim). Coi lại lượng acid béo omega-3 trong máu của họ hồi hai năm về trước, so sánh với người bình thường. Kết quả cho thấy, là những người chết vì đứng tim, phần lớn là có độ omega-3 thấp hơn người

thường. Người ta còn nhận thấy là, trong số những acid béo omega-3, thì hai chất EPA và DHA thấy ở cá và một số hải sản, có vai trò giảm nguy cơ đứng tim, còn ảnh hưởng của ALA là thứ acid béo omega-3 từ thực vật thì không rõ rệt.

Chọn Cá

Những thứ cá có nhiều chất béo omega-3 là những loại cá béo, nhất là ba thứ cá hồi (salmon), sardine và mackerel. Kế đến là cá lưỡi trâu (halibut), cá thu, cá trout, các loại nghêu, sò, tôm, cua. Cá catfish thuộc loại có ít EPA và DHA, các thứ cá thật là nạc (ăn thấy bùi bùi, ít mỡ) cũng vậy.

Người Mỹ trung bình ăn cá mỗi tháng ba lần (hiểu là mỗi lần một phần cá, chừng một khứa cá to). Hội Tim Hoa Kỳ (American Heart Association) khuyên mọi người nên ăn cá tuần hai lần. Nếu có bệnh động mạch vành ở tim, thì nên ăn cá nhiều hơn. Nếu thử máu thấy chất béo triglyceride bị cao, lại cần ăn cá nhiều hơn nữa.

Cá nấu nướng như thế nào cũng rất quan trọng. Năm 2003, tờ báo Tuần Hoàn (Circulation), một tờ báo chuyên khoa tim mạch uy tín của Mỹ có đăng kết quả một

cuộc khảo cứu cho thấy là chiên cá làm giảm ảnh hưởng tốt cho tim. Người ta xem xét 4,000 người tuổi từ 65 trở lên, không có bệnh tim, coi họ ăn những loại hải sản nào và nấu nướng ra sao. Theo dõi trong vòng chín năm, thì thấy những người hay ăn cá hấp và nướng giảm độ tử vong vì bệnh tim được chừng một nửa. Nếu ăn cá chiên, thì độ tử vong

cũng tương tự như người ít ăn cá

Ngộ Độc Chì

Có người sợ ăn cá nhiều sẽ bị nhiễm chất chì, cũng như một số chất khác như dioxin, PCB. Trong một số trường hợp, đó có thể là mối quan ngại đối với con nít và người trẻ tuổi. Tuy vậy, Hội Tim Hoa Kỳ cho rằng, đối với người đứng tuổi và người già, thì nếu ăn nhiều cá, cái lợi vẫn hơn hẳn cái hại. Muốn tránh bớt bị nhiễm các chất độc như chì, thì nên thay đổi, ăn nhiều thứ cá khác nhau, và từ nguồn gốc khác nhau, như cá biển, cá

sông, cá nuôi, v.v. Tránh những loại cá sống lâu, như cá mập, cá đuối... vì chúng tích tụ ô nhiễm theo thời gian. Cá thu tươi nhiễm chì nhiều hơn cá thu hộp. Cá hồi nuôi, bị nhiễm PCB nhiều hơn là cá hồi câu ngoài thiên nhiên.

Trẻ sơ sinh và thai trong bụng mẹ đặc biệt nhạy cảm với các chất độc nếu có ở trong cá. Sở Kiểm Soát Thực Phẩm và Dược Phẩm Mỹ nói là các bà mẹ mang thai hay là cho con bú, nếu thỉnh thoảng ăn một vài khứa cá thì đứa con cũng vẫn an toàn.

Viên Thuốc Dầu Cá

Các cụ lớn tuổi hẳn còn nhớ hồi nhỏ, dầu gan cá thu (huile de foie de morue) rót ra cái thìa (muỗng), rồi nhắm mắt nhắm mũi mà uống mỗi ngày “cho nó bổ.” Về sau thì có những viên dầu cá dễ uống hơn, nhưng vẫn có thể bị xông lên mùi cá. Các viên dầu cá trên thị trường Mỹ hiện nay cũng kể là tốt, vì có đầy đủ EPA và DHA như ghi trên nhãn, mà lại không bị nhiễm các chất độc. Thế nhưng lợi hại của viên dầu cá về lâu về dài chưa được nghiên cứu kỹ càng. Dùng quá 3,000 mg dầu cá một ngày có thể ảnh hưởng vào vấn đề máu đông, có khi bị chảy máu nội tạng.

                                                       Bài được đăng trên tuần báo Việt Mercury 03/10/2004

Chi Phí Cho Một Chuyến Công Tác

Đức Hà

Hàng ngày xem tin tức trên truyền hình hay đọc báo, độc giả thường được nghe phóng viên chấm dứt bài tường trình bằng câu: "I'm XXXX, with the President in Asia - đại ý muốn nói tôi là phóng viên XXXX tháp tùng chuyến công du của Tổng Thống sang Châu Á."

Người ngoài cuộc xem tin chỉ biết có vậy. Thật sự thì đằng sau một chuyến công tác với lãnh đạo là cả một quá trình phối hợp nhiêu khê, nhịp nhàng và rất tốn kém. Nhà báo Andrew Siddons của nhật báo New York Times, trong trang TheUpshot lần đầu tiết lộ những chi tiết thú vị về chuyến đi của một phóng viên cùng với Tổng Thống đến Bắc Kinh, Myanmar và Australia trong chín ngày hồi tháng 11 vừa qua.

Air Force One in Beijing, China, Nov. 10, 2014. 

(White House Photo by Chuck Kennedy)

Chi Phí

Andrew Siddons cho biết khi công cán nước ngoài, Tòa Bạch Ốc thường cho thuê bao một phi cơ riêng để chuyên chở toàn bộ nhóm phóng viên truyền hình, phát thanh và báo in. Đôi khi phóng viên may mắn lại được xếp cho đi cùng trên chiếc Air Force One với đoàn tùy tùng của tổng thống. Tuy nhiên cho dù đi bằng phương tiện nào (máy bay thuê bao hay Air Force One) phóng viên tức các tòa soạn đều phải chia nhau phí tổn. Nêu thí dụ về chuyến đi ba nuớc Trung Quốc, Myanmar và Australia mới đây, báo New York Times đã phải chi trả $92,111 khi cử một phóng viên đi cùng, trong khi ước tính trước đó chỉ không quá $60,000 (gần bằng một năm lương của phóng viên.) Và đó là chưa kể công tác phí ít nhất cũng $200/ngày.

Ông Siddons giải thích về sự khác biệt giữa con số dự phóng với số tiền phải trả thật sự là vì ngân sách của các báo ngày càng bị cắt giảm, và nhiều tòa soạn không cử người đi nữa và chỉ ngồi nhà mua tin - của hãng tin AP chẳng hạn; vì vậy khi tổng chi phí cao, số người tham gia giảm bớt, số tiền chia ra tức phải tăng ... đột biến.

Vậy làm thế nào để có thể giảm bớt khoản chi mà vẫn cô-vơ được toàn bộ tin tức của chuyến đi quan trọng của người đứng đầu nước Mỹ? Báo New York Times thử hạch toán như sau: mua vé trên máy bay thương mại, thuê khách sạn, ăn uống, taxi ... nghĩa la tự lo tất cả mọi chi phí cho chuyến công tác từ A đến Z thay vì thông qua Tòa Bạch Ốc.

Bắc Kinh

Tổng thống rời D.C đêm thứ Bẩy 08 tháng 11 - lẽ dĩ nhiên bằng Air Force One, để kịp đến Bắc Kinh sáng thứ Hai. Phóng viên tự túc có thể đáp chuyến bay thẳng từ sân bay Washington Dulles ngay chiều thứ Bẩy và sau 14 giờ trên không sẽ đến Bắc Kinh chiều Chúa Nhật, dư thời gian để nghỉ ngơi, ngủ bù trước khi bắt tay vào việc sáng thứ Hai - cùng lúc khi phi cơ của tổng thống đáp. Ai từng đi Châu Á hay Châu Âu đều bị tình trạng jet lag tức khi bay qua nhiều múi giờ sẽ làm đồng hồ sinh học của cơ thể bị xáo trộn, dẫn đến mệt mỏi, mất ngủ ... các lãnh tụ thường ngủ trên phi cơ nên khi vừa xuống đất có thể ngồi vào bàn thảo luận ngay.

Báo New York Times lên kế hoạch nếu bay bằng United cất cánh trưa thứ Bẩy lúc 12:25 và đến Bắc Kinh 3:40PM Chúa Nhật, giá vé hạng tiết kiệm là $943. Nếu đi bằng Air China vé chỉ còn $762 khởi hành 4:00 giờ chiều thứ Bẩy, đến Trung Quốc 6:40 chiều Chúa Nhật. Chặng đầu coi như ổn và rẻ và phóng viên được nghỉ ngơi đôi chút ở trạm đến là Bắc Kinh.

Myanmar

Sau ba ngày làm việc với giới chức Trung Quốc, đoàn của tổng thống chuyển đến Myanmar (Miến Điện). Air Force One khởi hành lúc 4:05 ngày thứ Tư đến Naypyidaw, Myanmar lúc 7:27 tối và tham gia dạ yến vào khoảng 8:00PM với các lãnh đạo Miến Điện.

Với phóng viên bay tự túc vấn đề không đơn giản. Để có thể đến Naypyidaw - thủ đô của Miến Điện kịp thời gian, phóng viên chỉ có cách bay Thai Airways từ Bắc Kinh lúc 6:50 sáng, ghé Bangkok đợi sáu giờ chuyển tiếp và đáp sân bay Miến Điện vừa kịp khi Air Force One của tổng thống đến. Nhưng trước khi rời Bắc Kinh, lãnh đạo hai nước Hoa Kỳ - Trung Quốc có cuộc họp báo chung, nếu phóng viên lại bay vào 6:50AM thì coi như bỏ cuộc họp báo và thông cáo chung - điều không thể làm được.

Phương án thứ hai: bỏ làm tin về buổi dạ yến ở Naypyidaw và bay thẳng Bắc Kinh - Yangon hoặc đợi qua thứ Năm mới đến Naypyidaw và bay tiếp đến Yangon vào thứ Sáu. Điều này bất khả thi vì thứ nhất không có chuyến bay nào với phi trình như vậy và khi đến Yangon vào thứ Sáu thì mọi chuyện đã hạ màn chẳng còn gì để làm tin nữa.

Phương án ba: New York Times có nhiều phóng viên đồn trú tại Hong Kong. Gởi một người từ Hong Kong đi phụ trách mảng Myanmar phí tổn khoảng $1,900, tương đối an toàn nhất.

Australia

Theo lịch làm việc, Tổng Thống Mỹ rời Naypyidaw để đến cuộc họp tại Yangon, kể cả cuộc gặp quan trọng với lãnh tụ đối lập Daw Aung San Suu Kyi. Sau cùng ông sẽ bay đêm đến Úc.

Phóng viên tự biên tự diễn đi từ Naypyidaw đến Yangon có thể đi bằng xe lửa. Vé giường nằm hạng nhất chỉ có 12 đô, phóng viên sẽ đến Yangon lúc 5:00AM sáng thứ Sáu. Dư giờ để tham quan Yangon đôi chút trước khi bắt tay vào việc. Phần này như nói bên trên do phóng viên từ Hong Kong đảm trách (phương án ba) nên phóng viên từ Mỹ sang Bắc Kinh có thể nghỉ ngơi rồi bay thẳng sang Brisbane, Úc. Giá vé $864 với chặng dừng chân ở Hong Kong.

Sau khi kết thúc công du Úc, Air Force One sẽ đưa Tổng Thống về lại Washington D.C,  đêm Chúa Nhật với chặng dừng ngắn ở Hawaii để lấy nhiên liệu.

Phóng viên không đi với đoàn sẽ rời Brisbane sáng Chúa Nhật lúc 11:25AM, đổi máy bay hai lần ở Sydney và Los Angeles, cuối cùng đáp D.C. lúc 8:15PM tối Chúa Nhật, giá vé $1,568. Rõ ràng là đi riêng lẻ rẻ hơn nhiều. Gấp bội.

Kết Luận

Tính tổng chi phí cao nhất với hai phóng viên đi công tác (một từ Mỹ, một từ Hong Kong) vào khoảng $5,287. Ông Andrew Siddons cho hay khi chọn kịch bản này thì phải nhớ rằng lúc đề cử một người từ Hong Kong đi Myanmar, tức văn phòng đại diện báo NYT Hong Kong hụt một phóng viên. Do đó nếu tình hình Hong Kong có biến chuyển đột xuất thì đương nhiên văn phòng New York Times Hong Kong thiếu người.

Tóm lại với phí tổn $92,111 (nếu đi chung với đoàn của Phủ Tổng Thống) và $5,287 đi riêng, thì lợi hại như thế nào? Điểm mạnh khi đi chung: Tòa Bạch Ốc điều khiển chương trình và sắp xếp mọi thứ từ visa, chỗ ăn ở, an ninh, vận chuyển ... Điều này phóng viên đi riêng lẻ khó thực hiện và mất thời giờ ngay từ khâu xin visa làm việc tại nước đến công tác. Khi đến nơi lại phải bận rộn với chuyện ăn ở di chuyển, an ninh, internet, điện thoại ... và trăm thứ khác mà công việc làm tin mới là chính.

Theo ông Siddons, trả giá đắt khi đi với đoàn của Tòa Bạch Ốc là tiện lợi hơn cả; phóng viên chẳng phải lo lắng bất cứ chuyện gì khác ngoài việc làm tin, phỏng vấn các giới chức và gởi bài về tòa soạn. Đó là chưa kể khi đi cùng với đoàn lại có cơ hội tiếp cận với các quan to trong chính phủ, đôi khi cả chính Tổng Thống Obama. Được biết ông Obama rất hay xuống khoan phóng viên trên Air Force One để chuyện trò những vấn đề ngoài lề không chính thức. Như thế, theo lời ông Siddons thì đâu có giá biểu nào để ấn định cho những chi tiết quý báu như vậy.

Giống như quảng cáo của Visa và MasterCard vẫn thường nói rằng có những khoảnh khắc vô giá "priceless" chỉ có thể mua bằng ... tiền.