Vấn Đề Mỡ Cá

Bác Sĩ Vũ Quý Đài

Hồi thập niên 70, người ta nhận ra rằng đám ngư dân Esquimo cũng như Nhật Bản ít khi bị bệnh động mạch vành ở tim, nên rất ít bị chứng đứng tim. Từ đó đến nay, có thêm nhiều bằng chứng cho thấy là trong mỡ cá có nhiều chất béo gọi là omega-3. Chất này thẩm nhập vào tế bào cơ tim, giúp cho tim đỡ bị loạn nhịp, mà loạn nhịp là đầu mối khiến

cho cơ tim vì thiếu dưỡng khí mà ngưng đập. Chất béo omega-3 cũng làm hạ bớt chất mỡ “triglyceride” trong máu, mà chất triglyceride là một thứ gây rủi ro bệnh tim mạch. Ngoài ra, chất béo omega-3 cũng làm cho máu khó đông hơn, làm cho mạch máu hoạt động tốt và giảm hiện tượng viêm, tất cả đều giảm bớt rủi ro bệnh động mạch vành ở tim.

Một Vài Kết Quả Thống Kê

Tập san của Hội Y Sĩ Hoa Kỳ (Journal of the American Medical Association) năm 1998 công bố kết quả theo dõi 20,000 bác sĩ Mỹ, tuổi từ 40 đến 84, tất cả không có bệnh tim mạch. Sau 11 năm, thì thấy số người có ăn cá ít ra mỗi tuần một lần, giảm nguy cơ chết bất đắc kỳ tử vì đứng tim được một nửa, so với số người ăn cá mỗi tháng không được một lần. Nếu kể chết đột ngột vì bất cứ bệnh gì khác, thì giảm được 28%. Năm 2002, cũng trong tập san đó, có kết quả theo dõi 84,000 nữ y tá tuổi từ 34 đến 59, không có bệnh tim. Sau 16 năm, so sánh những người có ăn cá 5 lần một tuần (hay nhiều hơn) với những người ăn không tới một lần một tháng. Những người ăn nhiều cá thuộc nhóm thứ nhất, giảm tử vong vì đứng tim được 44%.

Gần đây hơn, có bài trong Tập San Dinh Dưỡng Hoa Kỳ, nghiên cứu hồ sơ của 54 người bị chết vị bệnh động mạch vành của tim (phần lớn vì bị đứng tim). Coi lại lượng acid béo omega-3 trong máu của họ hồi hai năm về trước, so sánh với người bình thường. Kết quả cho thấy, là những người chết vì đứng tim, phần lớn là có độ omega-3 thấp hơn người

thường. Người ta còn nhận thấy là, trong số những acid béo omega-3, thì hai chất EPA và DHA thấy ở cá và một số hải sản, có vai trò giảm nguy cơ đứng tim, còn ảnh hưởng của ALA là thứ acid béo omega-3 từ thực vật thì không rõ rệt.

Chọn Cá

Những thứ cá có nhiều chất béo omega-3 là những loại cá béo, nhất là ba thứ cá hồi (salmon), sardine và mackerel. Kế đến là cá lưỡi trâu (halibut), cá thu, cá trout, các loại nghêu, sò, tôm, cua. Cá catfish thuộc loại có ít EPA và DHA, các thứ cá thật là nạc (ăn thấy bùi bùi, ít mỡ) cũng vậy.

Người Mỹ trung bình ăn cá mỗi tháng ba lần (hiểu là mỗi lần một phần cá, chừng một khứa cá to). Hội Tim Hoa Kỳ (American Heart Association) khuyên mọi người nên ăn cá tuần hai lần. Nếu có bệnh động mạch vành ở tim, thì nên ăn cá nhiều hơn. Nếu thử máu thấy chất béo triglyceride bị cao, lại cần ăn cá nhiều hơn nữa.

Cá nấu nướng như thế nào cũng rất quan trọng. Năm 2003, tờ báo Tuần Hoàn (Circulation), một tờ báo chuyên khoa tim mạch uy tín của Mỹ có đăng kết quả một

cuộc khảo cứu cho thấy là chiên cá làm giảm ảnh hưởng tốt cho tim. Người ta xem xét 4,000 người tuổi từ 65 trở lên, không có bệnh tim, coi họ ăn những loại hải sản nào và nấu nướng ra sao. Theo dõi trong vòng chín năm, thì thấy những người hay ăn cá hấp và nướng giảm độ tử vong vì bệnh tim được chừng một nửa. Nếu ăn cá chiên, thì độ tử vong

cũng tương tự như người ít ăn cá

Ngộ Độc Chì

Có người sợ ăn cá nhiều sẽ bị nhiễm chất chì, cũng như một số chất khác như dioxin, PCB. Trong một số trường hợp, đó có thể là mối quan ngại đối với con nít và người trẻ tuổi. Tuy vậy, Hội Tim Hoa Kỳ cho rằng, đối với người đứng tuổi và người già, thì nếu ăn nhiều cá, cái lợi vẫn hơn hẳn cái hại. Muốn tránh bớt bị nhiễm các chất độc như chì, thì nên thay đổi, ăn nhiều thứ cá khác nhau, và từ nguồn gốc khác nhau, như cá biển, cá

sông, cá nuôi, v.v. Tránh những loại cá sống lâu, như cá mập, cá đuối... vì chúng tích tụ ô nhiễm theo thời gian. Cá thu tươi nhiễm chì nhiều hơn cá thu hộp. Cá hồi nuôi, bị nhiễm PCB nhiều hơn là cá hồi câu ngoài thiên nhiên.

Trẻ sơ sinh và thai trong bụng mẹ đặc biệt nhạy cảm với các chất độc nếu có ở trong cá. Sở Kiểm Soát Thực Phẩm và Dược Phẩm Mỹ nói là các bà mẹ mang thai hay là cho con bú, nếu thỉnh thoảng ăn một vài khứa cá thì đứa con cũng vẫn an toàn.

Viên Thuốc Dầu Cá

Các cụ lớn tuổi hẳn còn nhớ hồi nhỏ, dầu gan cá thu (huile de foie de morue) rót ra cái thìa (muỗng), rồi nhắm mắt nhắm mũi mà uống mỗi ngày “cho nó bổ.” Về sau thì có những viên dầu cá dễ uống hơn, nhưng vẫn có thể bị xông lên mùi cá. Các viên dầu cá trên thị trường Mỹ hiện nay cũng kể là tốt, vì có đầy đủ EPA và DHA như ghi trên nhãn, mà lại không bị nhiễm các chất độc. Thế nhưng lợi hại của viên dầu cá về lâu về dài chưa được nghiên cứu kỹ càng. Dùng quá 3,000 mg dầu cá một ngày có thể ảnh hưởng vào vấn đề máu đông, có khi bị chảy máu nội tạng.

                                                       Bài được đăng trên tuần báo Việt Mercury 03/10/2004