Đức Hà
 |
| Tống Quốc Thịnh 2010 |
PHƯỚC HIỆP, Củ Chi - Trong chuyến đi Nam lần này, tôi
muốn ghé thăm Thịnh, cho dù từ Sài Gòn lên đó cũng khá xa, cho dù trời nắng
nóng vượt chỉ tiêu - như thường lệ. Lẽ nào ngồi mười mấy tiếng máy bay thì chịu
được, lẽ nào ngồi xe ôm vài tiếng đồng hồ lại ngại. Có hai lý do để tôi dứt
khoát phải gặp Thịnh: thứ nhất là tôi đã có dịp làm quen với em cách nay gần
hai năm trong tình trạng em không mấy khả quan. Em ít nói, hầu như không nói,
không chia xẻ bệnh tình của em. Thịnh nằm bất động trên võng mắc chéo qua căn
nhà bốn vách tranh khô, gió lộng thổi, tia nắng vàng chiếu thắng từ nóc xuống nền
nhà xi-măng lồi lõm. Thi thoảng được mẹ ngưng may kéo đong đưa đôi chút. Dường
như em nhếch môi có vẻ muốn cười cám ơn mẹ. Chị Oanh thương con – điều này chắc
chắn ngàn triệu phần trăm, còn em có thương mẹ không thì khó biết được. Dạo gặp
em, tôi được biết em sắp có em. Chị Đặng Hoàng Oanh cho biết chị đang mang bầu
năm tháng. Chị Oanh và chồng anh Tống Văn Hiếu, thợ hồ muốn có mụn con trai khỏe
mạnh nối dõi giòng họ Tống. Quả thật lúc đó tôi hơi lo vì rất có nhiều khả
năng gia đình này lại có thêm một người con dị dạng.
Tống Quốc Thịnh
Thịnh là trai trưởng, năm đó em lên sáu. Suốt từ ngày sanh
bé Thịnh chỉ nằm ngửa, đầu của bé to như trái dưa hấu, trán rất rộng và nhô ra
phía trước, tóc thưa thớt, cặp mắt với hai hàng lông mi cong khiến ai nhìn vào
không khỏi giật mình khiếp đảm cho hình thù quái dị của bé.
“Trước khi sanh tui có đi khám thai làm siêu âm, bác sĩ nói
thai tốt bình thường, không có gì đáng lo,” chị Oanh kể lại.
Nhưng rồi khoảng một tháng sau khi chào đời, đầu bé bắt đầu
phồng to. Ngày càng to như trái dưa hấu và mềm như miếng tàu hũ. Vợ chồng anh
Hiếu hy vọng - theo lời chẩn đoán của bác sĩ, là sọ não sẽ cứng lại và thu nhỏ
trở lại bình thường.
Sự thật không phải như vậy. Đầu bé không nhỏ lại mà chỉ phồng
lên, rồi xẹp xuống tùy theo sức khỏe của bé. Danh từ y khoa gọi là não úng thủy
(hydrocephalus.)
“Khi nào bị bệnh bỏ ăn thì cái đầu cháu xẹp xuống như bong
bóng xì, rồi uống thuốc ăn trở lại thì đầu phồng to lên,” chị mô tả đứa con
trai đầu lòng mà hai vợ chồng chị hết sức vui mừng khi chị mang thai, và biết
là con trai.
Theo giới chức Việt Nam, Thịnh là một nạn nhân Da Cam, loại
hóa chất diệt cỏ khai quang độc hại được quân đội Mỹ sử dựng trong chiến tranh
Việt Nam. Tuy nhiên để chứng minh chất Da Cam gây ra dị tật bẩm sinh đòi hỏi những
phương tiện khoa học tốn kém và phức tạp.
Đến thăm Thịnh lần này, tôi chỉ gặp chiếc bàn thờ nhỏ bên
hông nhà. Bình hoa héo, vài cọng nhang tắt ngúm, chân đèn cầy chỉ thấy sáp đỏ
thừa chảy vung vãi, và ngay giữa là tấm hình của Thịnh. Mẹ Oanh nói mới làm 49
ngày cho con cách nay vài ngày. Thật ra ngay từ con lộ chính hỏi thăm ngõ vô
nhà ở sâu trong ruộng, tôi đã được nghe lối xóm cho biết “nó chết rồi.” Chị
Oanh rươm rướm kể rằng vào một buổi sáng như mọi buổi sáng, chị cho con ăn
cháo.
“Nó không chịu ăn. Tui thấy hơi lạ bởi nó không bị nóng sốt
hay tiêu chảy.” Thông thường khi nào bịnh trong người nó mới bỏ ăn. Rồi không
bao lâu sau, em tắt thở đi về cõi vĩnh hằng, nhẹ nhàng rời khỏi cõi trần mà em
chịu khổ đau từ bảy năm liền, kéo theo nỗi bất hạnh cho cả nhà.
Rồi chị Oanh giới thiệu em gái của Thịnh: “Cháu Tống Anh
Thư, vừa tròn hai tuổi.”
Anh Thư có nước da trắng như chị, hai mắt to đen lánh, nhưng
vẻ mặt thì buồn so. Khi tôi với sang nắm tay thì em khép vào lòng mẹ, như muốn
khóc. Tôi đưa em cái cookie, em cầm và đưa ngay vào miệng. Tôi không hiểu làm
sao em biết đó là một loại bánh ăn được.
Tống Anh Thư
 |
| Chị Oanh và hai con 2012 |
Anh Thư ra đời trong hoàn cảnh chằng kém gì anh Hai Thịnh. Đầu
em to, thật to, mềm nhũn. Cả gia đình anh Hiếu buồn so, lo lắng. Bác sĩ chẩn
đoán nói rằng từ từ sọ não sẽ xẹp như bình thường, nói hệt như lần chẩn đoán
trước khi chị Oanh đẻ bé Thịnh. Lần trước khi ghé thăm chị, tôi định nói chị
nên cai đừng sanh nữa vì nếu thực sự là bị nhiễm chất Da Cam thì có thể kéo dài
sang nhiều thế hệ - nghiên cứu của y khoa Mỹ cho biết. Nhưng lúc đó chị nói
đang mang bầu thể nên tôi chỉ chúc chị được nhiều may mắn hơn. Và cho tới thời
điểm này dường như chị đang gặp may với người con thứ ba. Sọ to bất thường của
Anh Thư nhỏ dần, nhỏ dần và cứng. Cả nhà thở phào, bớt ưu lo. Tôi hỏi Thảo: “Con
có thương em không?” Tống Điền Thảo trả lời “Dạ có.”
Một điều may nữa cho hộ gia đình họ Tống này là căn nhà
tranh khi xưa nay đã là bốn vách gạch – thật ra chỉ xây thêm ba vách còn một
bên dựa vào vách nhà ông bà nội sát bên. Bên cạnh tấm phản gỗ vẫn là nơi chị
Oanh may gia công, giữa nhà có chiếc tivi nhỏ. Bước ra phia sau thấy có chiếc tủ
lạnh, bên trong chỉ mấy khay nhôm làm đá còn khoan thực phẩm hoàn toàn trống
trơn. Chị nói:
“Tụi em vay mượn chỗ này chỗ kia, thế chấp căn của ba để mượn
ngân hàng mới được căn nhà gạch này.” Chị nói thêm là người chồng nghỉ nhà cả
tháng nay mới đi làm lại. Và với món nợ lên đến cả chục triệu, tôi không hiểu,
không dám hỏi làm cách nào bằng đồng lương rất khiêm nhường, họ có thể trả hết
nợ. Còn phía nhà nước hứa nhiều lần nhưng theo chị Oanh, vẫn chưa hỗ trợ được đồng
bạc nào.
Chỉ có điều lần này tôi nói thẳng: “Hai anh chị ráng nuôi
hai cháu, và đừng sanh nữa.”
Chị gật đầu. Không vui.
Xem bài “Căn Nhà Tôn, Bốn Trái Tim Vàng” tại đây http://myoneviet.blogspot.com/2010/08/can-nha-ton-bon-trai-tim-vang.html
